What role does our knowledge about the ideal society play in guiding policymaking in the real world? One intuitive answer is to approximate. Namely, we have a duty to approximate the ideal within the relevant constraints of feasibility. However, political philosophers seem to have what might be called ‘approximatophobia'. Many philosophers, including idealists such as David Estlund, warn against approximation. Their criticism is chiefly motivated by ‘the problem of second best’, which points out that your second-best option may not be (...) closest to your best option. This paper aims to dispel ‘approximatophobia'. The difficulty posed by the problem of second best is often overstated. More positively, I present a novel defence of approximation, arguing that approximation of an ideal can be a reasonably reliable default strategy of action guidance in the real world. Difficulties that may afflict the project of approximation can be mitigated by sophistication of the project of approximation. After showing that critics of approximation overstep their mark in issuing the strong or moderate warning against approximation, I propose an account of sophisticated approximation. It seeks a series of reforms that make existing social institutions closer to the ideal based on careful selection of frame of analysis. Three virtuous correlations are identified as indicators for successful project of approximation, linking descriptive similarity to desirability, feasibility and knowledge of the ideal. I also explain a two-staged strategy of sophisticating the way you approximate the ideal, with an expected positive feedback effect. (shrink)

What role does our knowledge about the ideal society play in guiding policymaking in the real world? One intuitive answer is to approximate. Namely, we have a duty to approximate the ideal within the relevant constraints of feasibility. However, political philosophers seem to have what might be called ‘approximatophobia'. Many philosophers, including idealists such as David Estlund, warn against approximation. Their criticism is chiefly motivated by ‘the problem of second best’, which points out that your second-best option may not be (...) closest to your best option. This paper aims to dispel ‘approximatophobia'. The difficulty posed by the problem of second best is often overstated. More positively, I present a novel defence of approximation, arguing that approximation of an ideal can be a reasonably reliable default strategy of action guidance in the real world. Difficulties that may afflict the project of approximation can be mitigated by sophistication of the project of approximation. After showing that critics of approximation overstep their mark in issuing the strong or moderate warning against approximation, I propose an account of sophisticated approximation. It seeks a series of reforms that make existing social institutions closer to the ideal based on careful selection of frame of analysis. Three virtuous correlations are identified as indicators for successful project of approximation, linking descriptive similarity to desirability, feasibility and knowledge of the ideal. I also explain a two-staged strategy of sophisticating the way you approximate the ideal, with an expected positive feedback effect. (shrink)

The atomic structure of a ‡ = 3, [110]/{112} grain boundary in a yttria-stabilized cubic zirconia bicrystal has been investigated by high-resolution transmission electron microscopy . It was found that the grain boundary migrated to form periodic facets, although the bicrystal was initially joined so as to have the symmetric boundary plane of {112}. The faceted boundary planes were indexed as {111}/{115}. The structure of the {111}/{115} grain boundary was composed of an alternate array of two types of structure unit: (...) {112}- and {111}-type structure units. HRTEM observations combined with lattice statics calculations verified that both crystals were relatively shifted by [110] along the rotation axis to form a stable grain-boundary structure. A weak-beam dark-field image revealed that there was a periodic array of dislocations along the grain boundary. The grain-boundary dislocations were considered to be introduced by the slight misorientation from the perfect ‡ = 3 orientation. The fact that the periodicity of the facets corresponded to that of the grain-boundary dislocations must indicate that the introduction of the grain-boundary dislocations is closely related to the periodicity of the facets. An atomic flipping model has been proposed for the facet growth from the initial ‡ = 3, {112} grain boundary. (shrink)

Apathy and depression are frequently observed as behavioral and psychological symptoms of dementia, respectively, and are important for ensuring adequate care. This study aims to explore effective non-pharmacological interventions for apathy and depression with mild cognitive impairment and dementia. Five search engines including PubMed, Scopus, CINAHL, PsycInfo, and Web of Science were used to extract relevant studies. Inclusion criteria were studies that involved participants who were diagnosed with MCI or dementia, included quantitative assessments of each symptom, and employed randomized controlled (...) trials. Twenty studies were extracted, with interventions have been conducted in care facilities, the community, and hospitals. Participants in many studies had MCI or mild-to-moderate dementia but were not diagnosed with the subtypes of dementia. Few studies had set apathy and depression as the primary outcomes of non-pharmacological interventions. The findings suggested that emotional and stimulation-oriented approaches to apathy and depression would be useful for people with MCI or mild-to-moderate dementia. It would be helpful for therapists to assess the clinical features of the target symptoms for selecting suitable interventions. Additionally, increasing the number of randomized controlled trials focusing on apathy or depression as primary outcomes would offer a more definite conclusion for future systematic reviews. (shrink)

Distracted attention is considered responsible for most car accidents, and many functional magnetic resonance imaging researchers have addressed its neural correlates using a car-driving simulator. Previous studies, however, have not directly addressed safe driving performance and did not place pedestrians in the simulator environment. In this fMRI study, we simulated a pedestrian-rich environment to explore the neural correlates of three types of safe driving performance: accurate lane-keeping during driving, the braking response to a preceding car, and the braking response to (...) a crossing pedestrian. Activation of the bilateral frontoparietal control network predicted high driving accuracy. On the other hand, activation of the left posterior and right anterior superior temporal sulci preceding a sudden pedestrian crossing predicted a slow braking response. The results suggest the involvement of different cognitive processes in different components of driving safety: the facilitatory effect of maintained attention on driving accuracy and the distracting effect of social–cognitive processes on the braking response to pedestrians. (shrink)

人道的介入がもたらす非人道性、対テロ戦争における標的殺害の是非、平和構築や民主化の直面する矛盾―現代の国際社会が直面する、戦争と平和をめぐる「道義的難問」に挑む。.

A militância política de Jorge Amado no Partido Comunista é um capítulo à parte na história do comunismo no Brasil, que completou 100 anos no dia 25 de março. Ela também é algo marcante em sua obra, a ponto da crítica literária brasileira, de tradição uspiana, considerá-la uma forma de panfleto partidário da nossa esquerda. Nesta exposição, pretende-se realizar uma breve discussão acerca de suas lutas políticas, das quais se destacam as questões religiosa e racial, que levaram Jorge Amado a (...) criar um projeto de lei, no período que exerceu o mandato de deputado constituinte pelo PCB, em 1946, assegurando a liberdade religiosa no Brasil. Aqui, também se destaca a sua amizade com o povo de candomblé que lhe honrou com títulos, como o de Obá de Xangô e Ogã de Iansã; além da forma como a crítica o rotulava de regionalista e escritor panfletário. Contudo, esta é uma forma de homenagear tanto o mais famoso dos doze Obás de Xangô da Bahia, quanto o Partidão, nesse seu centenário. Em termos metodológicos, trata-se de uma leitura ensaística foucaultiana sobre esses fatos e acontecimentos que marcaram duplamente a vida de Jorge Amado e do Comunismo no Brasil, já que lançamos mão de uma parte da maquinaria teórica do militante comunista do PCF (Partido Comunista Francês), Michel Foucault, como vontade de verdade, comentário, discurso, autoria, obra, descontinuidade (na continuidade) e dispersão. (shrink)

In the Organon Aristotle describes some deductive schemata in which inconsistencies do not entail the trivialization of the logical theory involved. This thesis is corroborated by three different theoretical topics by him discussed, which are presented in this paper. We analyse inference schema used by Aristotle in the Protrepticus and the method of indirect demonstration for categorical syllogisms. Both methods exemplify as Aristotle employs classical reductio ad absurdum strategies. Following, we discuss valid syllogisms from opposite premises (contrary and contradictory) studied (...) by the Stagerian in the Analytica Priora (B15). According to him, the following syllogisms are valid from opposite premises, in which small Latin letters stand for terms such as subject and predicate, and capital Latin letters stand for the categorical propositions such as in the traditional notation: (i) in the second figure, Eba,Aba ` Eaa (Cesare), Aba, Eba ` Eaa (Camestres), Eba, I ba ` Oaa (Festino), and Aba,Oba ` Oaa (Baroco); (ii) in the third one, Eab,Aab ` Oaa (Felapton), Oab,Aab ` Oaa (Bocardo) and Eab, Iab ` Oaa (Ferison). Finally, we discuss the passage from the Analytica Posteriora (A11) in which Aristotle states that the Principle of Non-Contradiction is not generally presupposed in all demonstrations (scientific syllogisms), but only in those in which the conclusion must be proved from the Principle; the Stagerian states that if a syllogism of the first figure has the major term consistent, the other terms of the demonstration can be each one separately inconsistent. These results allow us to propose an interpretation of his deductive theory as a broad sense paraconsistent theory. Firstly, we proceed to a hermeneutical analysis, evaluating its logical significance and the interplay of the results with some other points of Aristotle’s philosophy. Secondly, we point to a logical interpretation of the Aristotelian syllogisms from opposite premises in the antilogisms method proposed by Christine Ladd-Franklin in 1883, and we also present a logical treatment of the Aristotelian demonstration with inconsistent material in the paraconsistent logics Cn, 1 _ n _!, introduced by da Costa in 1963. These two issues seem having not yet been analysed in detail in the literature. (shrink)

We propose a framework for modelling situated resource-bounded agents. The framework is based on an objective ascription of intentional modalities and can be easily tailored to the system we want to model and the properties we wish to specify. As an elaboration of the framework, we introduce a logic, OBA, for describing the observations, beliefs, goals and actions of simple agents, and show that OBA is complete, decidable and has an efficient model checking procedure, allowing properties of agents specified in (...) OBA to be verified using standard theorem proving or model checking techniques. (shrink)

Copernicus claimed that his system was preferable in part on the grounds of its superior harmony and simplicity, but left very few hints as to what was meant by these terms. Copernicus’s pupil, Rheticus, was more forthcoming. Kepler, influenced by Rheticus, articulated further the nature of the virtues of harmony and simplicity. I argue that these terms are metaphors for the structural features of the Copernican system that make it more able to effectively exploit the available data. So it is (...) a mistake to conclude that early Copernicans could only offer aesthetic or pragmatic arguments; they could and did offer evidential ones as well. Moreover, the evidential arguments they offered parallel current arguments in the philosophical literature.Keywords: Nicolaus Copernicus; Georg Joachim Rheticus; Johannes Kepler; Simplicity; Bayesianism; Hirotsugu Akaike. (shrink)

Stosunki polsko-węgierskie pozostają czymś niezwykłym na skalę europejską. Choć w świadomości społeczeństw obu narodów dominuje pozytywne postrzeganie wzajemnych relacji, nie było to zjawisko stale występujące w historii. Najintensywniej zachodziło, gdy oba kraje opierały się dominacji pierwiastka germańskiego. Węgry jako pierwsze utraciły niepodległość, ulegając naciskom ze Wschodu. Również Polska podzieliła los Węgier, ulegając presji zarówno ze Wschodu, jak i Zachodu. Doświadczenia historyczne obu krajów pokazały konieczność współdziałania wobec zagrożeń płynących z obu kierunków. Warunki po 1886 roku nie sprzyjały realizacji tego założenia, (...) choć w XIX i XX wieku Polacy i Węgrzy snuli wizje geopolityczne określające skalę możliwych przemian w Europie Środkowej. Zmiana nastąpiła po zakończeniu II wojny światowej. Niezależnie od naturalnie występujących rozbieżności w postrzeganiu własnego otoczenia, w XXI wieku trudno wskazać polską koncepcję geopolityczną, która nie uwzględnia regionalnej roli Węgier, czy też węgierską, ignorującą Rzeczpospolitą Polską. (shrink)

Studie se zaměřuje na motiv receptivity vnímání v Husserlově a Merleau-Pontyho fenomenologii. V první části rekonstruuje teorii počitkových dat, neboť kritika této teorie je pro oba autory důležitá. Ve druhé části představuje Husserlův návrh chápat receptivitu vnímání s pomocí modelu uchopovaná látka – uchopující forma. Třetí část stručně rekapituluje Merleau-Pontyho kritiku Husserlovy teorie smyslové látky a nastiňuje Merleau-Pontyho vlastní výklad receptivity, který se opírá o synestetický a motorický význam smysly vnímaných kvalit.

Článok je pokusom o interpretáciu Platónovho dialógu Faidón vo svetle prvých Sókratových slov, ktoré v ňom zaznievajú. Sókratova krátka úvaha o vzťahu príjemného a nepríjemného je vzápätí vsadená do kontextu konfrontácie filozofického a básnického typu explanácie. Zaujímavé je, že Sókratov komentár k snu, ktorý ho kedysi vyzval k praktizovaniu múzického umenia, neprezentuje oba prístupy ako navzájom sa vylučujúce, ale skôr ako komplementárne. V tejto perspektíve je možné čítať Faidóna ako náčrt „vysokej“ filozofie oddelených ideí, a zároveň ako výzvu o jej (...) doplnenie „nižšou“ filozofiou zmesí. (shrink)

Protože česká komeniologie a intelektuální historie dosud postrádají komplexnější monografické pojednání o vztahu Komenský – Bacon, je cílem této knihy přiblížit koncepci reformy (respektive obnovy) vědění obsaženou v dílech obou jmenovaných osobností – českého teologa, filozofa a pedagogického reformátora Jana Amose Komenského (1592–1670) a anglického filozofa a státníka Francise Bacona (1561–1626). Zatímco v první části knihy jsou cesty obou myslitelů k vrcholné podobě jejich vizí sledovány odděleně, druhá část se soustředí na zodpovězení především těch otázek, které oba autory spojují: V (...) čem spočívá jádro projektu reformy vědění u Komenského a v čem u Bacona? Jaká je struktura a koncepce jejich projektů? Jedná se o projekt obnovy, nebo o vizi pokroku vědění? Jak si Komenský a Bacon představovali realizaci svých záměrů? Jakou metodu k tomu zvolili? Do jaké míry byl Komenský Baconem ovlivněn? Co je pojítkem obou projektů? Na základě odpovědí na tyto otázky se autor v závěru knihy pokouší rozřešit dlouhodobý interpretační spor o povaze Komenského vztahu k Baconovi: Byl Komenský významným pokračovatelem a propagátorem Baconova díla? Nebo byl naopak myslitelem, který Baconův odkaz zjednodušil a zvulgarizoval? Anebo byl Komenský vskutku svébytnou filozofickou osobností, jež byla inspirována spíše jen duchem Baconova díla? (shrink)

Naspram ustaljene interpretacije platoničke umjetnosti, kako je ona ontološki i spoznajno irelevantna jer je bitno određena mimetičkim konceptom kao pukom kopijom materijalne stvarnosti, te je stoga izgnana iz Države, ovdje podastiremo neke interpretacije koje tumače sasvim suprotno. Naime, moguće je pokazati da mimetički princip nije razlog Platonove osude umjetnosti, te daje zapravo pojam umjetničkog mimesisa utemeljen u metafizičkom pojmu mimesisa kao aproksimacije ili postupnog nalikovanja paradigmi. U tom slučaju umjetnički mimesis postiže višu ontološku vjerodostojnost i oponaša idealno posredstvom osjetilnoga. “Argument (...) sličnosti” u Parmenidu može predstavljati ozbiljnu prepreku u prihvaćanju, s jedne strane, teze o odnosu sličnosti između ideja i pojedinačnosti, tj. između paradigme i njene slike, te s druge strane može učiniti upitnom i tezu o aproksimaciji gdje mimetički koncept ima metafizičko utemeljenje. Međutim, ideja shvaćena kao sintetičko objedinjavanje množnog predstavlja ispravno stajalište za objašnjenje fenomena, a postaje upitna kada se stavi u istu razinu sa svojim egzemplarima. Ukoliko je odnos sličnosti između paradigme i njene slike određen “dinamičkom”, a ne “simetričnom sličnošću” u kojoj oba relata imaju isti stupanj ontološke autentičnosti, tada teza o filozofskom mimesisu kao aproksimaciji na kojemu počiva i umjetnički mimetički koncept ima svoj legitimitet.Contrary to the common interpretation of Platonic art that supports the view that it is ontologically and gnoseologically irrelevant because it is mainly defined by mimetic concept as a mere imitation of the material world, and is thereforebanished from the Republic, we will offer some different interpretations. Namely, it is possible to show that mimetic principle is not the reason why Plato condemns art, and that the notion of artistic mimesis in fact stems from the metaphysical notion of mimesis as approximation or gradual resemblance to the paradigm. In this case artistic mimesis achieves higher ontological authenticity and imitates the ideal by means of the sensory. Parmenides’ “resemblance argument” may constitute a serious obstacle for the acceptance of, on the one hand, the idea of the relation of resemblance between Forms and particulars, that is between the paradigm and its image, and on the other hand it may question the idea of approximation in which mimetic principle has metaphysical foundation. However, when Form is seen as a synthetic unity of many things , it then represents the right standpoint for the explanation of the phenomena, and it becomes questionable when it is placed on the same level with its exemplars. If the relation of resemblance between the paradigm and its image is determined by the “dynamic”, and not by “symmetric resemblance” in which both parts are on the same level of ontological authenticity, then the view of philosophical mimesis as approximation on which relies artistic mimetic concept is legitimate. (shrink)

[…] Głównym wnioskiem płynącym z niniejszej próby syntetycznego zestawienia wybranych analogii pomiędzy sceptyczną a Nietzscheańską krytyką poznania jest, iż rzeczonych krytyk nie należy traktować jako rozważań jałowych, nieproduktywnych czy wręcz czysto destruktywnych. Podnosząc problem konstruowania świata, obie krytyki zwiększyły bowiem naszą samoświadomość interpretacji. Jeżeli zaś sceptycy i Nietzsche zgadzają się w tym, iż dostępne nam są jedynie perspektywiczne przekłamania rzeczywistości, a nie „prawdziwa rzeczywistość”, to oba projekty łączy gruntowna krytyka naiwnego realizmu. […] pragniemy podkreślić – wbrew wielokrotnie wygłaszanym sądom, podług (...) których sceptycyzm był przejawem upadku greckiej myśli – iż naszym zdaniem sceptycyzm jest jednym z najważniejszych wydarzeń nie tylko w historii filozofii starożytnej, ale w dziejach historii filozofii w ogóle. Jest on bowiem pierwszą na taką skalę przeprowadzoną, systematyczną próbą zakwestionowania wszelkich roszczeń do posiadania prawdy absolutnej. Co sofistyka rozpoczęła, w sceptycyzmie osiągnęło swą akme, a wedle perspektywy proponowanej w niniejszym artykule otwiera się możliwość spojrzenia na sceptyków jako na myślicieli, którzy występując przeciwko absolutnej prawdzie dogmatyków, przygotowali grunt pod myślenie pluralistyczne. (shrink)

„Obcość” i „inność” nie są synonimami. Oba określenia znajdują zastosowanie zarównow świecie ludzi, jak i w obrębie rzeczywistości pozaosobowej. Jednak kategoria obcości stosowanajest częściej w odniesieniu do rzeczywistości interpersonalnej niż do rzeczywistościskładającej się z obiektów pozaosobowych. „Obcość” bywa rozumiana jako określenie radykalniejszeniż „inność”. Posiada też negatywny wydźwięk emocjonalny. W przypadku gdyokreśla człowieka, sygnalizuje nie tylko jego inność, ale też sugeruje negatywny charakternaszego stosunku wobec niego. Paradoksalnie to właśnie obcość, a nie inność – pod warunkiemże zostanie przezwyciężona – odsłania etycznie rozumianą (...) Twarz drugiego człowieka.Dopiero przezwyciężenie obcości, a nie inności, pozwala rozpoznać bliźniego. (shrink)

Prezentowana tu książka jest poświęcona relacjom między filozofią a polityką, politycznemu zaangażowaniu filozofii bądź jej ucieczce przed owym zaangażowaniem. W moim ujęciu pytania o autowizerunek filozofa w XX wieku są pytaniami o jego uwikłania, i uwikłania jego filozofii, w politykę. Nigdy wcześniej filozofowie nie żywili takich nadziei na przemodelowanie społeczeństwa z pomocą polityki (i tym się różnili od licznych wcześniejszych utopistów) zgodnie ze swoją filozoficzną wizją jak właśnie w XX wieku. Jest to zarazem książka o tradycyjnych antynomiach i opozycjach filozoficznych: (...) bios teoretikos i bios praktikos, teoria i praktyka, myśl i działanie, interpretowanie świata i jego zmienianie, człowiek kontemplacji i człowiek czynu, wieża z kości słoniowej i zaangażowanie etc. etc. I dlatego, pisząc tu o autowizerunku filozofa, mam na myśli jego autowizerunek ujmowany z punktu widzenia polityki. Interesują mnie tu odpowiedzi na pytanie o stosunek między filozofią a polityką, bowiem to pytanie uważam dzisiaj z racji historycznych za fundamentalne. Dlaczego pytam tu o autowizerunek filozofa? Uważam, że w filozofii (pytającej o swoje uwikłania w politykę) sposób ujmowania siebie determinuje sposób ujmowania świata. Im bardziej filozofia zostaje odniesiona do „teraz”, tym wymaga większej precyzji, dokładniejszego usytuowania siebie w ramach dostępnych bądź wyobrażonych w kulturze możliwości. Autowizerunek to platforma, z której korzysta filozof, to pewien horyzont konstytuujący jego tożsamość, podający zakres możliwych do przyjęcia ról w kulturze. Zupełnie inny jest autowizerunek filozofa w filozofii odniesionej do „teraz”, a zupełnie inny w filozofii nastawionej na uniwersalność, wieczne i niezmienne prawa, na spoglądanie na świat sub specie aeternitatis. Kluczowe słowa w takiej perspektywie to choćby rewolucja intelektualna, przemoc, nowy świat, nowy człowiek, nowa era, zmiana, postęp, konstruktywny wkład, przyłączenie się i zaangażowanie czy wymogi chwili. Pytam tutaj o chęć wywoływania zmian politycznych mocą filozofii i poprzez filozofię jako narzędzie, pytam o filozofa jako politycznego „zbawcę” (Habermas o Martinie Heideggerze), o filozofa jako egzekutora wyroków historii dysponującego pełną świadomością doniosłości chwili, która nikomu poza filozofami nie może się w pełni odsłonić i ujawnić. Dlaczego jednak filozofia potrzebuje siły? Skąd bierze się jej odwieczne marzenie o wykroczeniu poza uniwersum teorii, myśli, kontemplacji - ku realnemu światu, w którym filozof działa? Książka ta w pewnej mierze stanowi analizę marzeń o filozofii działającej, o filozofii czynu - o filozofie przekonanym o swoim posłannictwie jako posłannictwie człowieka działania. Filozof działający to człowiek oddany wspólnocie - przekonany o politycznie sprawczej roli wypowiadanego, filozoficznego słowa; zwierciadlanym odbiciem tego ideału jest filozof oddany tekstowi, czyli (bezpośrednio) lekceważący społeczne powinności i zobowiązania — przekonany o politycznej i społecznej bezsilności tegoż słowa, skoncentrowany na dostarczaniu interpretacji kolejnych interpretacji tekstów filozoficznych. Jednak oprócz nich w perspektywie autowizerunku politycznego pojawiają się i inni: tekstualiści marzący o drobnych, choć społecznie wpływowych wspólnotach czytelników; wspólnotowcy pragnący działać poprzez filozoficzne słowo, a jednak zarazem pozbawieni złudzeń co do swojej historycznej skuteczności, poniekąd z góry świadomi, że tą drogą świata (przynajmniej w przewidywalnym horyzoncie czasowym) zmienić się nie da; miłośnicy tekstu budujący programy społecznej naprawy świata, a poszukujący wśród tekstualistów (na przykład genealogicznej czy dekonstrukcjonistycznej) „metody”, którą można by wprost zastosować w praktyce, na sposób działających w historii wspólnotowców. Tekst, wspólnota - to jedynie ogólne hasła wywoławcze mające ewokować pewne marzenia o miejscu filozofii i filozofa w kulturze. Z jednej strony stoi autowizerunek, w ramach którego naczelnym hasłem jest „robienie historii” (Emil Cioran) czy „robienie rewolucji”, z drugiej autowizerunek z naczelnym hasłem „robienia tekstów”, czyli bycia uważnym czytelnikiem tekstów filozoficznych i uważnym ich autorem. A oprócz tego, pomiędzy nimi, jest miejsce na autowizerunki pośrednie, mieszane i mniej czy bardziej skłaniające się ku któremuś ze skrajnych wyborów oraz na autowizerunki, których powyższe przeciwstawienie nie uchwytuje. Oba motywy mają do pewnego stopnia organizować prezentowaną książkę, ale nie mają stać się jakimś nowym kluczem pozwalającym na zupełnie nową odsłonę filozoficznego pejzażu. Stoi przecież za nimi długa, filozoficzna tradycja, korzystająca na przestrzeni dziejów z określeń pochodzących z różnych słowników. Kto powiedział, że filozofia ma „robić rewolucję”, tzn. gruntować ją i przygotowywać, promować i usprawiedliwiać, znajdować dla niej wielki intelektualny kontekst, stanowić jej awangardę i magazyn niezbędnych pojęć, legitymizować jej przemoc i uzasadniać jej terror, dawać jej broń w walce i podtrzymywać marzenia o jej nieuchronności, wyjątkowości, celowości i wartości? Kojeve, Heidegger, de Man, Sartre, Bataille (w analizowanych tu przeze mnie tekstach i w ściśle określonych okresach) - byli o tym przekonani. Dlaczego odpowiadał im właśnie taki autowizerunek? Co więcej - albo co innego - daje filozofowi „filozofia wspólnoty” niż „filozofia tekstu”, by sięgnąć do dwóch skrajności w ramach długiego continuum? Czym jest owa nadwyżka? Uczuciem spełnienia, świadomością realizacji marzeń, wcielenia w życie filozoficznych ideałów? Przejściem do świata rzeczywistego - a może wreszcie „pracą”, w mocnym sensie tego terminu? Jednak im filozofia była bliżej świata, tym większe rodziła napięcia. Tym większe miała wyrzuty sumienia. Kluczowy problem analizowanych tu propozycji filozoficznych można by podsumować tak: czy szukać przejść — a jeśli tak, to jakie powinny one przyjmować formy - między uniwersum. zagadnień filozoficznych a światem rzeczywistym? Jaka relacja wiąże filozofa ze światem realnym: z historią, postępem, zmianą? Kim jest filozof zanurzony w historii, kim jest filozof „robiący historię”? W jakiej mierze filozofia jest niezbędnym fundamentem społecznych transformacji i społecznych rewolucji? Jak związać filozofię z czynem i z działaniem? Jak związać spekulację i kontemplację z aktywizmem? Jaki stosunek wobec gwałtownych i radykalnych zmian w świecie społecznym ma zajmować filozof - i w jakim charakterze? Filozofa? Obywatela? Obywatela-filozofa? Czy umieszczać filozofię w głównym nurcie zmian społecznych - w ramach toczących się rewolucji — czy przyjmować w niej postawę wyczekującą, obserwującą, niezaangażowaną, która pozwala spoglądać na akcydentalne zawirowania świata rzeczywistego z perspektywy jego istoty? Czy filozofia ma brać na siebie odpowiedzialność za zmienianie świata? Czy ma się do niego dostosowywać, czy może wręcz je ugruntowywać, znajdując dla niego szeroki, metafizyczny kontekst? Spis treści Wprowadzenie. „TYRANIA HEGLA” I MYŚLENIE PONOWOCZESNE W KONTEKŚCIE PYTAŃ 0 AUTO WIZERUNEK FILOZOFA (9) „Uwolnić się od Hegla”? (10) Panorama (15) „Przyszłość świata” a „interpretacja pism Hegla” (24) Podsumowanie: filozof czynu, filozofia działania (27) Rozdział 1. Przykład wspólnotowy: Alexandre’a KOJEVE’A filozof zmieniający świat (FRANCUSKI HEGEL) (37) Antropologia, panowanie, niewola (41) Kojeve-Strauss: debata stulecia? (44) Filozof wedle Straussa (47) Filozof wedle Kojeve’a (50) Historia, filozofia, przemoc. „Humanizm” i „terror” (57) Rządzenie: zdolności i powinności (61) Kres historii (63) Podsumowanie (68) Rozdział 2. PRZYKŁAD TEKSTUALNY: DELEUZE’A 1 KLOSSOWSKIEGO FILOZOF TWORZĄCY TEKST (francuski Nietzsche) (70) „Jakiegoż to adwersarza, jakiegoś wroga należy pokonać?” (73) „Między Heglem a Nietzschem nie może być kompromisu” 77 Nietzsche, Freud, Marks 90 Historia i genealogia 96 Kwestia stylu 99 Rozdział 3. PRZYPADEK GEORGESA BATAILLE’A: MIĘDZY HEGLEM A NlETZSCHEM? 106 „Człowiek integralny” a działanie 110 Rewolucja, ekstaza, krew 115 W towarzystwie Nietzschego 124 Ekonomia nadmiaru 128 Rozdział 4. WOKÓŁ ZAANGAŻOWANIA. OD WSPÓLNOTY DO TEKSTU I DALEJ: SARTRE, BARTHES, BLANCHOT, FOUCAULT 133 „Umiłowanie mądrości” a polityka 133 Filozofia, polityka - tekst, wspólnota 136 Pisarze i piszący 138 „Co to znaczy pisać?”142 Pisanie - czysta bierność na marginesie historii? 151 Poza opozycję esteta/pisarz zaangażowany 157 Intelektualiści - władza 161 Książki-doświadczenia i książki-prawdy 166 „Tyrania prawdy”168 Rozdział 5. FILOZOF A CZASY PRZEŁOMU. FRANCUSKIE BURZE WOKÓŁ MARTINA HEIDEGGERA W PERSPEKTYWIE SPORU O MIEJSCE FILOZOFII W SFERZE OBYWATELSKOŚCI. 172 Początki 172 Heidegger - francuski „mistrz myślenia”180 „Czy można jeszcze wierzyć filozofom?” 184 Heideggera sen o przywództwie 188 Dyskusje, dyskusje 205 Specyficzna aura filozofa? 210 „Przyjdźcie do nas, a będziecie mogli przekuć waszą myśl w czyn” 230 Rozdział 6. WOKÓŁ PAULA DE MANA - EUROPEJSKIE PYTANIA O SŁOWA JAKO CZYNY 233 Kontekst europejski - rewolucja intelektualna 238 Nowy porządek, nowy początek 248 „Konstruktywne” podejście do rewolucji a „humanizm” 255 Europejski cień człowieka czynu 257 Ideologia estetyczna 262 Rozdział 7. W STRONĘ ESTETYKI EGZYSTENCJI: MICHEL FOUCAULT 266 „Dać żyjącym exempla...” 271 Kanta i Nietzschego „troska o siebie” 272 Etyka jako estetyka 283 Foucault, Kant i „ontologia teraźniejszości” 291 „Troska o siebie” jako praktyka wolności 302 Myślenie - niebezpiecznym aktem? 310 Bibliografia 313 SUMMARY 331 CONTENTS. (shrink)

Ovaj članak je usporedba nekih od centralnih ontoloških stavova o naravi prve materije renesansnog platonista Marsilia Ficina te naravi prostora Frane Petrića, platonista 16. stoljeća iz grada Cresa. U njemu tvrdim da postoje dva aspekta u kojima prirodne filozofije oba platonista nalikuju jedna drugoj, naročito po pitanju ontološkog statusa najtemeljnijeg supstrata materijalnog svijeta. Kao prvo, i Ficino i Petrić se zalažu za temeljnu egzistenciju materije i prostora. Kao drugo, oba filozofa pridaju »ontološki prioritet« materiji i prostoru nad onim što se (...) smatra da su prolazne kvalitete materijalnog svijeta. (shrink)

Potreba za pripovijedanjem ne samo da je stvorila epske poeme i brojne mitologije nego je, prema P. Ricoeuru, sama jezgra stvaranja znanja o sebi. Proces identifikacije kroz naraciju ne navodi nas na usredotočenost na našu vlastitu naraciju. Mi uvijek prvenstveno nailazimo na naracije drugih ljudi i tek onda počinjemo pričati našu životnu priču. Kroz proces imitacije, mimesisa, kako ga shvaća Ricoeur, mi istodobno možemo učiti kako etiku tako i moral. Globalni svijet sa svojim pojednostavljenim naracijama tržišta nastoji ostati pri prvoj (...) i drugoj mimezi te ne može pristupiti trećoj, tek u kojoj možemo početi govoriti o kreativnosti. Autor uspoređuje Ricoeurove filozofske nazore o identitetu s Frischovim literarnim eksperimentom u djelu I’m Not Stiller. Oba su primjer hermeneutičkog preplitanja koje dovodi do prirodnog identiteta. U ovom se hermeneutičkom procesu možemo ponovno pronaći u svijetu u kojem ćemo poštivati vlastiti identitet bivajući otvorenima za njegove kreativne transformacije. (shrink)

Jedno od najznačajnijih pitanja u filozofiji morala jest predstavljaju li moralni zahtjevi ujedno i razloge za djelovanje prema kojima se trebaju ravnati sve racionalne osobe. Prema jednoj koncepciji, moralni apsolutizam tvrdi da sve racionalne osobe imaju dovoljan razlog da poštuju moralne zahtjeve. Prema tom shvaćanju, moralni relativizam je tvrdnja da neće svi racionalni djelatnici imati dovoljan razlog da poštuju iste moralne zahtjeve. manje je istraženo pitanje što se događa ako pokušamo povezati filozofski naturalizam s pitanjem daju li moralni zahtjevi razloge (...) za djelovanje svim racionalnim djelatnicima. u ovom radu bavimo se potonjim pitanjem. neki autori smatraju da prihvaćanje filozofskog naturalizma nije važno za ovo pi- tanje. Drugi autori smatraju da filozofski naturalizam implicira relativizam u pogledu praktičnih razloga koji nije spojiv s moralnim apsolutizmom. u radu argumentiramo za to da su oba gledišta donekle ispravna. tvrdimo da ako se naturalizam shvati kao ontološka tvrdnja onda se možemo složiti s time da naturalizam ne igra ulogu u razrješenju debate između relativista i apsolutista. međutim, ako se naturalizam shvati kao metodološko gledište, onda smatramo da naturalizam podržava relativizam u pogledu praktičnih razloga, tj. ideju da moralni zahtjevi ne pružaju razloge za djelovanje svim racionalnim djelatnicima. (shrink)

Jednym z głównych pytań w filozofii logiki jest to, czy jest jedna, czy wiele logik. Pytanie to doczekało się różnych odpowiedzi, które formułują opozycyjne stanowiska: monizm logiczny contra pluralizm logiczny. Za reprezentatywnego przedstawiciela monizmu uznawany jest Willard Van Orman Quine, a pluralizmu — Susan Haack. Oba te stanowiska są kontynuowane współcześnie: monizm (m.in. Michael Dummett, Graham Priest, Timothy Williamson) oraz pluralizm (m.in. Jc Beall i Greg Restall, Johan van Benthem, Ottavio Bueno i Scott Shalkovski, Stewart Shapiro i Roy Cook). Monizm (...) jest znacznie mniej preferowany niż pluralizm. W artykule wskazano na źródła pluralizmu w logice (m.in. wieloznaczność spójników języka naturalnego, prawdy i wynikania) oraz przywołano argumentacje wybranych przedstawicieli tego stanowiska. (shrink)

Tekst predstavlja analizu situacije sa ženama filozofkinjama u Hrvatskoj tijekom komunističko-socijalističkog razdoblja (1945. - 1989.). Analiza se usredotočuje na dva aspekta: stjecanje doktorata iz filozofije i publikacije. Naša analiza pokazuje da su filozofkinje tijekom tog razdoblja po oba kriterija, odnosno po broju doktora filozofije i broju publikacija, bile proporcionalno na otprilike istoj razini kao i danas u zapadnim zemljama, uključujući današnju Republiku Hrvatsku. Komunistički socijalizam je bio koristan za filozofkinje na dva načina. Prvo, administrativno, uklonio je prepreke za zapošljavanje žena (...) na sveučilištima i znanstvenim institutima. Drugo, komunizam i socijalizam, sami po sebi filozofske i socio-filozofske doktrine, nudili su niz novih tema, istraživanja i elaboracija za daljnji razvoj. Ti čimbenici omogućili su da u Hrvatskoj, koja je u to vrijeme bila ekonomski i obrazovno mnogo manje razvijena od većine današnjih zapadnih zemalja, proporcionalno isti broj filozofkinja ima akademsku poziciju kao danas u zapadnom svijetu (uključujući današnju Hrvatsku). Također smo analizirali sedam najvažnijih filozofskih časopisa koji su izlazili u to vrijeme i utvrdili da je između 1945. i 1989. godine 15,4% tekstova bilo napisano od strane žena. Omjer ženskog autorstva je 0,2. To je impresivan broj ako uzmemo u obzir da je u to vrijeme omjer ženskog autorstva bio veći nego trenutno na JSTOR-u, uzimajući u obzir razlike u postupcima objavljivanja tada i sada. (shrink)

Článek má za cíl ukázat podobnosti mezi Humovou a Madisonovou politickou filozofií v oblasti politiky náboženské tolerance. Humův kritický postoj k církvím a k náboženství je dnes v interpretační literatuře velmi známý. Často se však zapomíná na důsledky, které z tohoto postoje plynou pro jeho politickou filozofii. Hume se totiž na mnoha místech svého rozsáhlého filozofického díla (kam je třeba řadit i jeho Dějiny Anglie a mnohé eseje) zamýšlel nad otázkou, jak řídit stát nábožensky roztříštěný do církví a sekt. Podobně (...) se i jeden z nejvýznamnějších otců zakladatelů, James Madison, obával názorově roztříštěné společnosti; přičemž co do důvodů i řešení tohoto problému je patrná podobnost mezi jeho a Humovými myšlenkami. Hume i Madison shodně považovali za zdroj lidské tendence ke stranictví lidskou přirozenost a řešení této stranickosti spatřovali jednak v ustavení státu na co nejširším území, a jednak v co největší míře tolerance rozličných názorů i v náboženských otázkách. Oba argumentovali tím, že se v dějinách prakticky ukázalo jako nejúčinnější právě zavedení co nejširší náboženské tolerance. Kromě toho Madison používá stejné metafory a výrazy ve stejném kontextu jako Hume. Humův vliv na Madisona v otázce náboženské tolerance tak nelze při interpretaci intelektuálních zdrojů Jamese Madisona dále přehlížet. (shrink)

Autor rozpatruje - w kontekście dyskusji na temat eutanazji - argumenty przemawiające za stosowaniem silnych środków pozwalających uśmierzać ból i cierpienie w fazie terminalnej, jak też przemawiające przeciwko takiemu postępowaniu. W efekcie zestawienia ze sobą jednych i drugich argumentów dojść można do wniosku, że stosowanie środków uśmierzających jest zachowaniem o wiele bardziej wskazanym, aniżeli wspomaganie przy samobójstwie. Nie należy z tego jednak wyprowadzać wniosku, że jest to jedyna moralnie akceptowana opcja. Wniosek, do jakiego dochodzi autor, brzmi mniej więcej następująco: oba (...) sposoby postępowania są moralnie akceptowalne, atoli jeden z nich jest bardziej wskazany czy korzystny. Poza tym trzeba jeszcze wspomnieć o jednym: podczas gdy można wskazać racje przemawiające przeciwko temu, by obowiązkiem lekarza uczynić asystowanie przy samobójczym akcie cierpiącego pacjenta, to tak samo można wskazać racje przemawiające za tym, by zobowiązać lekarza do tego by w tych samych okolicznościach - przy założeniu, że jest to jedyny sposób uśmierzenia bólu - uczynić obowiązkiem lekarza to, by w danych okolicznościach podał pacjentowi silne środki uśmierzające ból. Autor skłonny jest nawet pójść dalej i przyznać pacjentowi prawo żądania w określonych okolicznościach podania środków uśmierzających ból w stanach terminalnych. Jedną z racji przemawiających za tym jest, według autora, żywotne zainteresowanie pacjenta tym, by w ostatnich chwilach swego życia być uwolnionym od cierpienia. (shrink)

Kant zaključi tradicionalno epistemologijo ter utemelji estetiški pristop. To stori z razdelavo razlikovanja med reprezentacijo in objektom. Kant zanika ločljivost reprezentacije in njenega objekta. Reprezentacija in objekt nista ločljiva, ker ne moremo imeti objekta brez reprezentacije. Ce Kanta interpretiramo na tak način, ga zelo približamo Goodmanu. Tako kot je objekt odvisen od videza, tako je svet - po Goodmanu - odvisen od verzije. Goodmanova teza je, da le resnične verzije, in ne katerekoli, tvorijo svet. Po Kantu le empirične intuicije, se (...) pravi videzi, tvorijo objekte - ne pa zamišljene intuicije. Oba trdita, da delujemo znotraj intuicij ali ustreznih verzij. To je zapora izkustva. (shrink)

U prvom dijelu ovoga rada ukratko ću izložiti Berčićeva stajališta o moralnoj odgovornosti, pri čemu ću se usredotočiti na njegove prijedloge kriterija koje neki subjekt mora zadovoljiti kako bi mu se mogla pripisati moralna odgovornost. Posebno ću razmotriti njegov prikaz Strawsonova viđenja moralne odgovornosti i teorije prema kojoj moralna odgovornost ovisi o sposobnosti subjekta da bude “osjetljiv na razloge”. Tvrdit ću da skupine prema oba ova kriterija mogu biti subjekti kojima se pripisuje moralna odgovornost. Ovaj stav opravdavam tvrdnjom da skupine (...) imaju sposobnost djelovanja, tj. da skupine mogu biti djelatnici koji donose moralno relevantne odluke i izvršavaju moralno relevantna djelovanja. Posjedujući ove sposobnosti skupni djelatnici su moralni subjekti prikladni da budu moralno odgovorni za djela koja su učinjena u njihovo ime. U svojoj analizi oslanjat ću se na radove Philipa Pettita i Christiana Lista, dvojice filozofa koji su u novije vrijeme ponudili nove uvide na području teorije djelovanja. (shrink)

Článok sa zaoberá tematikou filozofického problému ja. Konfrontuje rôzne teórie za cieľom prísť s alternatívou, ktorá ich v istom zmysle zároveň vyťažuje i prekonáva. Najskôr je predstavená koncepcia Colina McGinna, ktorý poukazuje na vzdorovitosť ja voči bežným teoretickým prístupom a dospieva k „transcendentálnemu naturalizmu“. Tento postoj spočíva v tvrdení, že existuje skrytá objektívna štruktúra ja, ktorú však kvôli svojim kognitívnym obmedzeniam nie sme schopní nahliadnuť. Ďalej prichádzajú na radu na psychologických výskumoch založené úvahy Daniela Wegnera a Daniela Dennetta. Ja podľa (...) nich nie je ničím objektívne uchopiteľným, ale len užitočnou konštrukciu našich myslí. Následne sú oba pohľady zhodnotené skrze optiku „anomálneho monizmu“ Donalda Davidsona: dospievame k názoru, že ja je na fyzikálnej realite závislá, no zároveň prísnym vedeckým popisom a zákonom unikajúca entita – podobne, ako Davidsonove „mentálne udalosti“. Filozofický problém ja nespočíva v obmedzenosti našej poznávacej schopnosti, ale v tom, že sme bytosti schopné žiť v dvoch navzájom nezlučiteľných konceptuálnych ríšach – vo svete prísnej vedy a vo svete slobodných a zodpovedných osôb. Ja nemá skrytú objektívnu štruktúru; je to mentálny konštrukt, ktorý má však v rámci autonómnej mentálnej ríše nesmierny význam. (shrink)

V textu představuji dva přístupy k argumentační analýze: neformálně-logickou analýzu založenou na práci Ralpha H. Johnsona a J. Anthonyho Blaira a argumentační schémata od Douglase Waltona. V první části definuji oba dva přístupy a vysvětluji jejich vzájemný vztah. Dále vysvětluji základní pojmy obou přístupů – definuji argument, interní argument, implicitní premisu a PZ-strukturu, argumentační schéma a kritické otázky. Věnuji se i popisu jejich výhod a nevýhod. V druhé, praktické části textu aplikuji definované nástroje na video Přemluv bábu. Formuluji tři výzkumné (...) otázky, na které odpovídám. V rámci odpovědi na první předkládám PZ-strukturu argumentace z videa. Záměrem druhé otázky je identifikace argumentačních schémat v analyzované struktuře, kde považuji za nejdůležitější argument apelující na strach. Účelem poslední otázky je hledání odpovědí na kritické otázky související s identifikovaným schématem. Docházím k závěru, že protagonisté argumentu neodpovídají na otázky uspokojivě. Záměrem textu je předložit případovou studii, na které ukážu, jak analyzovat argumentační text pomocí zvolených přístupů. (shrink)

Článek má za cíl ukázat podobnosti mezi Humovou a Madisonovou politickou filozofií v oblasti politiky náboženské tolerance. Humův kritický postoj k církvím a k náboženství je dnes v interpretační literatuře velmi známý. Často se však zapomíná na důsledky, které z tohoto postoje plynou pro jeho politickou filozofii. Hume se totiž na mnoha místech svého rozsáhlého filozofického díla (kam je třeba řadit i jeho Dějiny Anglie a mnohé eseje) zamýšlel nad otázkou, jak řídit stát nábožensky roztříštěný do církví a sekt. Podobně (...) se i jeden z nejvýznamnějších otců zakladatelů, James Madison, obával názorově roztříštěné společnosti; přičemž co do důvodů i řešení tohoto problému je patrná podobnost mezi jeho a Humovými myšlenkami. Hume i Madison shodně považovali za zdroj lidské tendence ke stranictví lidskou přirozenost a řešení této stranickosti spatřovali jednak v ustavení státu na co nejširším území, a jednak v co největší míře tolerance rozličných názorů i v náboženských otázkách. Oba argumentovali tím, že se v dějinách prakticky ukázalo jako nejúčinnější právě zavedení co nejširší náboženské tolerance. Kromě toho Madison používá stejné metafory a výrazy ve stejném kontextu jako Hume. Humův vliv na Madisona v otázce náboženské tolerance tak nelze při interpretaci intelektuálních zdrojů Jamese Madisona dále přehlížet. (shrink)

Procjenjuje se da trenutačno u Republici Hrvatskoj tijekom godine oko 12 000 djece ima jednog ili oba roditelja u zatvoru, dok je broj djece bivših zatvorenika značajno veći. Djeca zatvorenika svakodnevno se susreću sa stigmatizacijom zbog roditeljskog izvršavanja kazne. S obzirom na to da su odgojno-obrazovne ustanove mjesta koja mogu imati protektivnu ulogu, provedeno je istraživanje o stavovima pedagoških profesionalaca prema djeci zatvorenika. Rezultati pokazuju kako kod pedagoških profesionalaca postoji tendencija biološkom determinizmu, uz neujednačenost u strukturama afekata, ponašanja i kognicije. (...) Struktura stavova nije povezana s radnim iskustvom i razinom formalnog obrazovanja pedagoških profesionalaca. Ipak, u subskali kognicije pokazalo se da nešto pozitivnije stavove imaju pedagoški profesionalci koji su prethodno imali iskustva s djecom zatvorenika. Dobiveni rezultati ukazuju na potrebu i vrijednost dodatnih edukacija za pedagoške profesionalce na temu rada s djecom zatvorenika, kao i jačanje socijalne mreže podrške djeci i obiteljima koja bi uključivala vršnjačku podršku, zagovaračke kampanje za širu javnost, intersektorsku suradnju te participativna istraživanja s djecom, obiteljima i zatvorenicima. It is estimated that in Croatia around 12 000 children have one or both parents in prison, while the number of children of ex-prisoners is even higher. Children of prisoners are stigmatized on daily basis, due to parental incarceration. Regarding the fact that educational institutions can be a safe-places with strong protective role, the survey among pedagogical professionals towards children of prisoners was conducted. Results showed that pedagogical professionals nurture biological determinism, with inconsistency in structural aspects of affects, behavior, and cognition. The structure of the attitudes is not connected with professionals’ working experience, and their formal level of education. However, in the cognition subscale, more positive attitudes have pedagogical professionals with previous experiences with children of prisoners. Obtained results reveal the need for further education about children of prisoners, as well as the need for strengthening the social support for children and families, including peer support, advocacy aimed at broader society, intersectoral cooperation, and participative research engaging the children, families and prisoners. (shrink)

Prototetyka St. Leśn'ewskiego jest uogólnieniem dwuwartościowego rachunku zdań. Występują w niej obok terminów tego rachunku funktory (zarówno staŀe jak i zmienne) tych wszystkich kategorii semantycznych, jakie mogą być zdefiniowane, gdy punktem wyjścia jest kategor a zdań.W pracy zreferowane są trzy systemy prototetyki. Terminem pierwotnym dwu z nich jest implikacja, terminem pierwotnym systemu trzeciego jest równoważność. Systemy o terminie pierwotnym implikacji różnią s.ę reguŀami wnioskowania. W jednym z nich obowiązuje reguŀa weryfikacji, w drugim reguŀa ekstensjonalności. Pierwsza z tych reguŀ jest uogólnieniem (...) następującej reguŀy rachunku zdań, wzbogaconego o terminy 0 i 1:Wyrażenie ϕ jest tezą systemu, gdy tezami systemu są oba wyrażenia powstaŀe z ϕ przez podstawienie za pewną jego zmienną symboli 0 i 1.W myśl reguŀy ekstensjonalności tezami systemu są prawa ekstensjonalności, sformuŀowane dla funktorów dowolnych kategorii semantycznych wŀaśc-wych prototetyce.W pracy podaję dowody równoważności trzech systemów prototetyki i dowód ich zupeŀności.Znaczna część wyników Leśniewskiego, zreferowanych w pracy, nie byŀa dotąd opublikowana. Opracowując te wyniki opieraŀem się na notatkach z wykŀadów Leśniewskiego, spisanych przez jego uczniów. Oryginalne notatki Leśniewskiego ulegŀy zniszczeniu w czasie powstania warszawskiego. (shrink)

Insistiranje na tome da ljudska prava i prava coveka nisu jedno i isto, kako bi se u prvi mah moglo zakljuciti na temelju pojma "covek" koji se javlja u oba naziva, predstavlja okosnicu ovog rada. Razvijanjem ovog motiva u tekstu nastojim da pokazem sledece: da je pojam "covek", iako po definiciji inkluzivan i u apstraktnom smislu nediskriminativan, u vreme kada i prakticki ulazi u upotrebu zapravo zasnovan na precutnom iskljucivanju i da je samo na temelju tog iskljucivanja mogao da oznacava (...) "slobodne i jednake". Iako paralelni ili istovremeni nastanak i implementacija prava coveka i nacionalnih prava isprva deluje protivrecno, nastojim da pokazem da je taj paradoks samo prividan, buduci da je sam pojam coveka ogranicen i iskljucujuci, te utoliko kompatibilan s ekskluzivnoscu koja je nuzni uslov pojma nacije. Posledice nacionalizama - svetski ratovi, pre svega - iznele su na videlo nemogucnost opstanka koncepcije slobode i jednakosti zasnovane na bratstvu ljudi, i nemogucnost demokratije koja je samo parcijalna iako hini univerzalnost. Kodifikovanje univerzalnih ljudskih prava predstavlja odgovor na ovu unutrasnju diskrepanciju u jednakoj meri u kojoj je reakcija na razornost svih tipova nacionalizama. Pojam zivota, koji u tekstu obrazlazem, korespondira temeljnom zahtevu na pravo na zivot, koje vise ne pripada "coveku", vec svakome/svakoj. (shrink)

Ważnym elementem współczesnej dyskusji pomiędzy realizmem i antyrealizmem naukowym jest próba nadania realistycznej interpretacji historycznemu faktowi zmiany teorii w nauce. Fakt ten według L. Laudana podważa nie tylko najważniejszy argument na rzecz realizmu naukowego, ale i najważniejsze tezy tego stanowiska. Argumentem kwestionowanym przez Laudana jest twierdzenie H. Putnama, że ogromny sukces nauki w przewidywaniu zjawisk i rozwijaniu nowych technologii świadczy przynajmniej o aproksymacyjnej prawdziwości teorii naukowych. Laudan wykazuje jednak fakty z historii nauki, gdy odnoszące sukces teorie okazywały się z biegiem (...) czasu fałszywe. Powiązany z tym argument przeciwko realizmowi, zwany pesymistyczną indukcją (PI), głosi, iż skoro przeszłe teorie, które odniosły sukces, okazywały się fałszywe z perspektywy nowszych, to także obecne odnoszące sukces teorie mogą okazać się w przyszłości fałszywe. Podważa to tezę odnośnie związku sukcesu teorii z jej aproksymacyjną prawdziwością. Ważnym wyzwaniem dla realizmu naukowego staje się zatem uzgodnienie jego tez z faktem zmiany teorii w nauce. Najbardziej znaczących rozwiązań tego problemu dostarcza realizm strukturalny zaproponowany przez J. Worralla i semirealizm A. Chakrawarttiego. Oba stanowiska przyjmują tę samą strategię obrony realizmu, zwaną divide et impera, uznającą, że nie całe teorie, lecz tylko ich fragmenty bezpośrednio związane z sukcesem spełniają tezy realizmu. Realizm naukowy w tych sformułowaniach zostaje w znacznym stopniu ograniczony i osłabiony. Celem artykułu jest przedstawienie tych rozwiązań i pokazanie z jednej strony realistycznych odpowiedzi na argument PI, jakich dostarczają te stanowiska, z drugiej ograniczeń, jakie z nich wynikają dla realizmu naukowego. Osłabiona wersja realizmu, jaką one proponują, również nie jest wolna od istotnych trudności, na jakie musi odpowiedzieć zarówno realizm strukturalny, jak i semirealizm. Identyfikacja tych trudności może stanowić wskazówkę dla dalszego rozwoju stanowiska realistycznego. (shrink)

U tekstu se obrađuju Stadlerovo i Bauerovo shvaćanje i zasnivanje formalne logike. Formalna je logika u oba slučaja postavljena u duhu novoskolastičke filozofije druge polovice 19. stoljeća. Subjektivna je strana mišljenja (samosviest, djelatba) spojena s njegovom objektivnom stranom (objektivna vriednost), a logička se načela temelje na ontologijskim. Stadler se i Bauer oddvajaju od onodobnoga formalizma i logicizma, kao i od psihologizma i voluntarizma. Pritom je Bauer izrazitije ušao u razpravljanje s drugačijim shvaćanjima (psihologizam i voluntarizam u Wundta).

Celem artykułu jest analiza dwóch problemów – obcości oraz przemocy – w ramach opracowywanej przez Bernharda Waldenfelsa fenomenologii responsywnej. Autor pokazuje, w jaki sposób oba te fenomeny wymagają zradykalizowanej formy redukcji fenomenologicznej, która zostaje określona jako redukcja responsywna. Pozwala to na uchwycenie centralnej roli, jaką problemy obcości i przemocy odgrywają w rozwijanej przez Waldenfelsa responsywnej etyce.

Možemo se pitati postoji li nešto specifično za to kako je biti žensko ili muško (pitanje o spolu). I možemo se pitati postoji li nešto specifično za to kako je to biti ženstven ili muževan (pitanje o rodu). Mislim da je odgovor na oba pitanja "Očito da". Zašto da? I zašto očito? Svijest je rodno određena i očito rodno određena, jer su političke stvarnosti onoga kako je to biti muževan i kako je to biti ženstven, različite. Osim toga, svijest je (...) također seksualno određena i očito seksualno određena, jer su fizičke stvarnosti onoga kako je to biti muško i kako je to biti žensko, različite. I zato odgovor na naša dva pitanja nije samo "Da", već "Očito da". (shrink)

Mimo ujmującej prostoty filozofia Berkeleya pozostaje przedmiotem niekończących się sporów interpretacyjnych. Toczą się one przede wszystkim wokół dwóch ściśle związanych ze sobą zagadnień. Po pierwsze, od dziesiątków lat spór między badaczami dotyczy kwestii właściwej klasyfikacji berkeleyowskiej filozofii – zażarte debaty wywołuje pytanie o to, czy należy uznać ją za system idealistyczny czy raczej realistyczny? Powodu do tego sporu dostarczył sam Berkeley, który redukując cały świat doświadczenia do zespołu istniejących jedynie w umyśle idei, zarazem wielokrotnie zapewniał, że owo upodmiotowienie rzeczywistości nie (...) przynosi w najmniejszym stopniu uszczerbku jej realności. Kontrowersja ta jest jednak tylko pochodną bardziej fundamentalnej kwestii – pytania o metafizyczną strukturę berkeleyowskiej idei. Nic więc dziwnego, że oba te zagadnienia zdominowały dwudziestowieczne studia nad myślą Berkeleya. Jakie są perspektywy zakończenia tych sporów? Czy możliwe jest rozstrzygnięcie obu wymienionych kwestii? Niewątpliwie. Niemożliwe jest jednak osiągnięcie tego celu metodami czysto historycznymi. Jego realizacja wymaga zmiany postawy metodologicznej, która „spór o Berkeleya” pozwoliłaby przenieść na bardziej teoretyczny grunt. Niniejsza książka ma spełnić właśnie taką rolę. (shrink)

U clanku?Agonizam kao deliberacija? predlozio sam pomirenje izmedju agonisticke verzije demokratije Mufove, uz odredjene korekcije kako bi se ocuvala konzistentnost, i deliberacije. Ovde nudim odgovor na dve kritike ovog projekta koje su usledile: G?rs?zl? i Fives. Iako oba autora smatraju da nije moguce pomiriti agonizam i deliberaciju, oni to cine sa suprotnih pozicija. Gursozlu brani agonizam Mufove kao poseban i koherentan projekat na osnovu onoga sto smatra ispravnim razumevanjem njenog pojma hegemonije. Fajvs tvrdi da je njen pristup poseban ali nekoherentan, (...) i da zato treba da bude odbacen. Nasuprot ove dve suprotstavljene pozicije, nastojacu da pokazem ne samo da je moguca integracija agonizma i deliberacije, vec i da je veoma korisna kako za agonizam, tako i za deliberativnu teoriju. Oslobodjen kontradiktorne tvrdnje da je univerzalni racionalni konsenzus u principu nemoguce postici, agonizam se moze interpretirati kao teorija momenta razlike unutar sire deliberativne dijalektike koja pokusava da od parcijalnog, dodje do sireg konsenzusa. Ako ih posmatramo na taj nacin, mozemo da uvidimo kako se ova dva pristupa dopunjuju u traganju za zajednickim ciljevima, pre nego sto predstavljaju staticnu i nuznu opoziciju kako to smatraju kriticari kojima se u ovom clanku bavim. (shrink)

Článok je pokusom o interpretáciu Platónovho dialógu Faidón vo svetle prvých Sókratových slov, ktoré v ňom zaznievajú. Sókratova krátka úvaha o vzťahu príjemného a nepríjemného je vzápätí vsadená do kontextu konfrontácie filozofického a básnického typu explanácie. Zaujímavé je, že Sókratov komentár k snu, ktorý ho kedysi vyzval k praktizovaniu múzického umenia, neprezentuje oba prístupy ako navzájom sa vylučujúce, ale skôr ako komplementárne. V tejto perspektíve je možné čítať Faidóna ako náčrt „vysokej“ filozofie oddelených ideí, a zároveň ako výzvu o jej (...) doplnenie „nižšou“ filozofiou zmesí. (shrink)

What becomes of our clearest theories of explanation, when faced with the unpalatable quantum phenomena that seem to undermine the direct conceptual connection between the fundamental material entities and the self-standing material objects of everyday parlance? The general explanatory theory advocates unification of explanatory concepts with everyday discourse, identification of essentially similar characteristics between direct experience and the hypothesised explanatory ontology, and a conceptualisation of phenomena in terms of objects enduring causally regulated change. On the other hand quantum theory feeds (...) antirealist suspicions about the worth of realist explanatory endeavour with examples of phenomena in which the structure of material separation and individuation based on spatial extension is insufficient for construction of deeper explanatory narratives. An example from history of science, that of Newton’s law-constitutive definition of objects in response to D escartes problem of bodies is used to suggest a possible strategy for explanations unifying the quantum and common-sense conceptual domains, provided the anti-realist challenge to such enterprise is read as questioning the epistemological justification of interpretation of experience in both cases.Što se događa s najjasnijim dostupnim teorijama objašnjenja kada se suoče s problematičnim kvantnim pojavama koje naizgled potkopavaju neposrednu konceptualnu poveznicu između fundamentalnih materijalnih entiteta i samoopstojnih materijalnih predmeta iz svakodnevnog govora? Opća teorija objašnjenja preporuča objedinjenje teoretskih eksplanatornih pojmova sa svakodnevnim govorom, određenje esencijalno sličnih karakteristika između neposrednog iskustva i hipotetske eksplanatorne ontologije te konceptualizaciju pojava kroz predmete koji istraju kroz uzročno regulirane promjene. S druge strane, kvantna teorija potkrjepljuje antirealistične sumnje o valjanosti eksplanatornog nastojanja realizma primjerima pojava u kojima je struktura materijalne razdvojenosti i individuacije temeljene na prostornoj protežnosti nedovoljna za izgradnju dubljih eksplanatornih narativa. Primjerom iz povijesti znanosti, Newtonovom definicijom predmeta temeljenom na zakonima kao odgovorom na Descartesov problem materijalnih tijela, daje se moguća strategija izgradnje objašnjenja koja objedinjuju kvantne i “zdravorazumske” konceptualne domene, ukoliko se antirealistična kritika te izgradnje u oba slučaja shvati kao propitivanje epistemološkog opravdanja tumačenja iskustva. (shrink)

W artykule tym autor wskazuje zarówno na określone luki pojęciowe w systemie kartezjańskim, jak i wyjaśnia potrzebę wypełnienia tych luk – w przekonaniu autora może się to przyczynić zarówno do większej jasności wypowiedzi Kartezjusza, jak i do ich większej spójności logicznej. Szczegółowo analizuje jedynie dwa z takich pojęć, tj. metodyki i metodologii. Oba mają charakter kategorialny, ale pierwsze z nich jest ogólniejsze niż drugie. Krótko rzecz ujmując, metodyka dotyczyć może zarówno zasad poznawczych, jak i moralnych, wyznaniowych i innych jeszcze, natomiast (...) metodologia tych reguł, które są zalecane i stosowane w którymś z tych obszarów problemowych. Autor przyjmuje również, że z metodyką mamy do czynienia wówczas, gdy mowa jest o czynnościach przygotowawczych do intelektualnego wkroczenia na każdy z tych obszarów myślenia i praktycznego postępowania i poszukujemy tych racji, które sprawiają, że to myślenie i postępowanie staje się racjonalne. Natomiast z metodologią mamy do czynienia wówczas, gdy już znajdujemy się na którymś z tych obszarów i zmierzamy – w sposób racjonalnie zaplanowany – do wytyczonych na nim celów. (shrink)