Web mining refers to the whole of data miningand related techniques that are used toautomatically discover and extract informationfrom web documents and services. When used in abusiness context and applied to some type ofpersonal data, it helps companies to builddetailed customer profiles, and gain marketingintelligence. Web mining does, however, pose athreat to some important ethical values likeprivacy and individuality. Web mining makes itdifficult for an individual to autonomouslycontrol the unveiling and dissemination of dataabout his/her private life. To study thesethreats, we (...) distinguish between `content andstructure mining' and `usage mining.' Webcontent and structure mining is a cause forconcern when data published on the web in acertain context is mined and combined withother data for use in a totally differentcontext. Web usage mining raises privacyconcerns when web users are traced, and theiractions are analysed without their knowledge.Furthermore, both types of web mining are oftenused to create customer files with a strongtendency of judging and treating people on thebasis of group characteristics instead of ontheir own individual characteristics and merits(referred to as de-individualisation). Althoughthere are a variety of solutions toprivacy-problems, none of these solutionsoffers sufficient protection. Only a combinedsolution package consisting of solutions at anindividual as well as a collective level cancontribute to release some of the tensionbetween the advantages and the disadvantages ofweb mining. The values of privacy andindividuality should be respected and protectedto make sure that people are judged and treatedfairly. People should be aware of theseriousness of the dangers and continuouslydiscuss these ethical issues. This should be ajoint responsibility shared by web miners (bothadopters and developers), web users, andgovernments. (shrink)

The sense of agency has received much attention in the context of individual action but not in the context of joint action. We investigated how the sense of agency developed during individual and dyadic performance while people learned a haptic coordination task. The sense of agency increased with better performance in all groups. Individuals and dyads showed a differential sense of agency after initial task learning, with dyads showing a minimal increase. The sense of agency depended on the context in (...) which the task was first learnt, as transfer from joint to individual performance resulted in an illusory boost in the sense of agency. Whereas the quality of performance related to the sense of agency, the generated forces to achieve the task did not. Our findings are consistent with a predictive model account at the perceptual level, such that the sense of agency relies most strongly on sharable perceptual information. (shrink)

In recent years, functional connectivity in the developmental science received increasing attention. Although it has been reported that the anatomical connectivity in the preterm brain develops dramatically during the last months of pregnancy, little is known about how functional and effective connectivity change with maturation. The present study investigated how effective connectivity in premature infants evolves. To assess it, we use EEG measurements and graph-theory methodologies. We recorded data from 25 preterm babies, who underwent long-EEG monitoring at least twice during (...) their stay in the NICU. The recordings took place from 27 weeks postmenstrual age until 42 weeks PMA. Results showed that the EEG-connectivity, assessed using graph-theory indices, moved from a small-world network to a random one, since the clustering coefficient increases and the path length decreases. This shift can be due to the development of the thalamocortical connections and long-range cortical connections. Based on the network indices, we developed different age-prediction models. The best result showed that it is possible to predict the age of the infant with a root mean-squared error equal to 2.11 weeks. These results are similar to the ones reported in the literature for age prediction in preterm babies. (shrink)

Hoewel misschien minder dan vroeger, zijn velen van ons op zoek naar waarheid, of ‘de’ waarheid . We beseffen dat het ‘hebben’ van waarheid een groot goed is. We beseffen ook dat waarheid, of ‘de’ waarheid, soms of vaak, moeilijk te achterhalen is: het is een soms of vaak ongrijpbaar goed. Wie echter geen volslagen scepticus is kan in beginsel lijsten aanleggen van beweringen waarvan hij weet dat ze waar zijn, beweringen waarvan hij weet dat ze onwaar zijn, maar ook (...) van beweringen waarvan hij niet weet of ze waar dan wel onwaar zijn. (shrink)

‘Vandaag ga je toch niet hardlopen, met zo'n rotweer?’ Vraag van een collega aan een andere collega. ‘Natuurlijk wel,’ klonk het antwoord. ‘Net met dit regenweer vind ik het heerlijk om er eens tegenaan te gaan.’ Dat antwoord beviel me wel. Vorige winter heb ik het nog zo vaak mogen meemaken tijdens het fietsen. Een geselende wind, ijskoude regendruppels, opspattende modder: bij het begin van een trainingsrit roept dat vraagtekens op naar de zin van dit gedoe. Dat duurt hooguit een (...) uur. Dan worden je twijfels overstemd door wat je lichaam je zeer nadrukkelijk influistert: dit is genieten. Van binnen in je lijf lijken allerlei explosieve stofjes naar buiten te willen. Lijden als springstof. Een klein beetje doodgaan om je springlevend te voelen. Duursporters kennen die wijsheid van het lichaam. (shrink)

De Franse existentialist Jean-Paul Sartre heeft altijd een problematische verhouding tot het humanisme gehad. In zijn roman ‘Walging’ walgt hoofdpersoon Antoine Roquentin van het humanisme van de autodidact. Jaren later verklaart Sartre dat het existentialisme een humanisme is. Geen christelijk humanisme, zoals bij de filosofen Karl Jaspers en Gabriel Marcel bijvoorbeeld, maar een goddeloos humanisme. De vraag is of het humanisme van Sartre wel echt goddeloos is? Om hierop een antwoord te vinden, leest en herleest de auteur het hoofdwerk van (...) Sartre: ‘Het zijn en het niet’, samen met enkele van zijn andere (literaire) werken. Dit boek is geen zuiver filosofische analyse van een meesterwerk, maar is geschreven vanuit een maatschappelijk engagement. Als Sartre de ‘condition humaine’ ontkent, zo stelt de auteur, geeft hij elke mogelijkheid tot samen leven op. Voor Sartre is de ander de hel. Christian Van Kerckhove gaat uiterst verfijnd en rustig te werk. Zijn analyse is vlijmscherp, snijdt tot op het bot maar getuigt tegelijk van een liefde voor de meesterfilosoof en zijn existentialisme. (shrink)

Dit artikel is, samen met een nog volgend tweede, bedoeld als aanzet tot een bredere studie. Die studie zal, naar ik hoop, binnen twee jaar voltooid zijn. Ze maakt in zekere mate deel uit van een onderzoeksprogramma dat in uitvoering is aan de Faculteit der Wijsbegeerte van de Vrije Universiteit. Het is nu niet van belang de eigen plaats ervan binnen dat programma nauwkeuriger te omschrijven. Wel kan worden gezegd dat de studie een sterk historische inslag heeft, maar uitmondt in (...) een meer persoonlijke, systematische beschouwing. Dat artikelen met dit thema een plaats krijgen in Philosophia Reformata, behoeft waarschijnlijk weinig betoog. Een tijdschrift dat ontstaan is uit een herbezinning op reikwijdte en functie van “rede”, een herbezinning die ertoe leidde “liefde” als dieptemotief in de werkelijkheid te honoreren, —zo’n tijdschrift lijkt geen ongeschikte plek. (shrink)

Verrassend misschien voor filosofen buiten Frankrijk, maar in Parijs is wetenschap altijd een object van filosofische reflectie geweest – niet in de vorm van de analytische wetenschapsfilosofie zoals die buiten Frankrijk wordt onderwezen, maar onder de noemer van historische epistemologie, of soms ook wel kortweg épistémologie genoemd. Dit themanummer wil een inleiding zijn op deze traditie in haar denkers.

Hoewel in de laatste jaren sterk de nadruk is gelegd op de “autonomie” van het geschrevene ten opzichte van de schrijver en diens belevingswereld, wil deze auteur graag beginnen met een persoonlijke betuiging van erkentelijkheid. Een mens is toch wel zodanig verbonden met een geesteskind dat hij lang bij zich gedragen heeft, dat hij de aandacht en de grondigheid die uit de hiervoor geplaatste reacties spreekt, alleen maar in hoge mate kan waarderen. Hij heeft ze ervaren als toonbeelden van “ontmoeting”. (...) De verschillen tussen de drie reacties laten nog eens zien dat ontmoeting verre van monotoon is. Juist ook die verschillen vond ik leerzaam. Bij de opzet van mijn repliek wil ik aan de diversiteit zo goed mogelijk recht doen door de reacties stuk voor stuk te bespreken. Af en toe zal een “intertekstuele” opmerking wenselijk of onvermijdelijk zijn. Overigens vrees ik dat binnen het bestek van deze repliek niet voldoende ingegaan kan worden op alle vragen en tegenwerpingen. (shrink)

Religie wordt vaak opgevat als een illusionaire macht waarmee onderscheid wordt gemaakt tussen het seculiere en het sacrale en daarmee tussen mensen die wel en mensen die niet uitverkoren zijn. Macht en geweld vallen in een dergelijke opvatting vrijwel samen. Aan de hand van het werk van Pierre Bourdieu laat ik zien dat dit leidt, hetzij tot een positie waarin ieder onderscheidend vermogen tussen wat waar of niet waar is verdwijnt, hetzij tot een positie waarin de criteria zo hoog worden (...) opgeschroefd dat waarheidsvinding nauwelijks mogelijk meer is. Tot slot verdedig ik een positie waarin religie begrepen wordt als een normatieve praktijk, waarin ook aan de uitoefening van macht een eigen plaats toekomt. (shrink)

Een van de meest opwindende ontwikkelingen in de Engelstalig filosofische wereld van de laatste decennia is vermoedelijk wel de herleving van de godsdienstfilosofie. Deze leek begraven omdat de godsdienst zelf, m.n. het Christendom, begraven leek onder een vracht van beschuldigingen, zoals de neopositivistische negatie van de zinnigheid van godsdienstige taal; of Sartre’s stelling dat de godsdienst de mens van zijn authenticiteit berooft; of de Freudiaanse gedachte dat godsdienst een neurose is; of de Marxistische mening dat de godsdienst de mens vervreemdt (...) van de maatschappelijke erkelijkheid. Voorzover godsdienstfilosofie — laten we zeggen tot in de zestiger jaren — mogelijk leek en werkelijkheid was, dan voornamelijk als godsdienstkritiek. (shrink)

Genomineerd voor de Socratesbeker 2024. De mens is irrationeel. Verliefd op zijn eigen gelijk. Doof voor feiten argumenten. Verblind door honderden denkfouten. Een makkelijke prooi voor nepnieuws. Gevangen in filterbubbels. Zo is het heersende idee. Maar klopt het wel? In dit boek verweeft filosoof Maarten van Doorn de jongste inzichten uit de psychologie, communicatiewetenschappen, filosofie en politicologie. Hij neemt ons mee op een reis langs verrassende onderzoeksresultaten en scherpzinnige filosofen en geeft nieuwe antwoorden op dringende vragen: Waarom geloven we wat (...) we geloven? Hoe veranderen mensen van mening? Zijn we echt in een post-truth tijdperk aanbeland? Hoe gevaarlijk is misinformatie? Zijn onze emoties of onze ratio de baas in ons hoofd en in onze maatschappij? Waarom we beter denken dan we denken biedt een hoopvol geluid in een gepolariseerde wereld. (shrink)

Vryheid is naas regverdiging een van die belangrikste temas van die Reformatoriese teologie. Luther se geskrif 'Oor die vryheid van 'n Christenmens' is een van sy hoofgeskrifte. In hierdie geskrif beskryf hy die vryheid van die innerlike en die uiterlike mens. Die innerlike mens is vry en niemand se onderdaan nie. Die uiterlike mens is weer elke ander mens se onderdaan en dienskneg. Die Christen dien sy medemens deur die liefde. Luther se verstaan van naasteliefde word vanuit ander geskrifte toegelig. (...) Johannes Calvyn se verstaan van vryheid volgens sy 'Institusie' van 1559 word ook bespreek. Daar word op die groot ooreenstemming tussen Luther en Calvyn gewys. Die verskille tussen die twee Reformatore is minimaal. Calvyn het egter wel groter aandag aan die adiafora-vraagstuk gegee. Daar word ook deurgaans na Philipp Melanchthon se invloed op Calvyn gewys. Die relevansie van die vryheidsvraagstuk lê nie in die instrumentalisering van die Christelike vryheid nie, maar in die hernude bestudering van die klassieke tekste met die bedoeling om die belangrike reformatoriese motiewe te herontdek. Hierdie motiewe is relevant - ook in ons samelewing. (shrink)

There is currently a public debate in the Netherlands about the desirability about article 23 of the Dutch constitution, on the freedom of education. This freedom has come under attack because it facilitates the foundation of Muslim schools, which are entitled to support from public finances. Critics argue that, as a result of this support, the state officially sponsors the spread of Muslim segregation in Dutch society. Moreover, some liberals are now inclined to openly argue that freedom of education is (...) in contradiction with liberalism itself. This paper attempts ascertain whether freedom of education can be reconciled with liberalism. The structure of the proposed answer to this question is as follows. First, I will interpret the nature of liberalism, exploring two types of liberalism: Locke and Montesquieu. I will argue that these two liberalisms involve fundamentally different commitments: the one to autonomy and bourgeois interest, the other to liberty and civic virtue. Second, the two brands of liberalism are compared in their relation to the Enlightenment, which is a recurring theme in recent public discussions. In this section, I argue that the French Enlightenment, although not liberal in character, owes more to its own interpretation of Locke than to Montesquieu. Third, I relate the two brands of liberalism to the defense and attack of freedom of religion. The argument is that Montesquieu’s liberalism speaks to a defense of freedom of education in a pluralist state of selfgoverning citizens,while Locke’s liberalism endorses its rejection because it contradicts his vision of the bourgeois state, designed to pacify religious conflict and de-politicize cultural identities. (shrink)

'Ik was bang - niet heel erg, maar toch wel een beetje - dat jullie me niet meer mochten omdat ik jullie tot last ben, maar de brief van Jo is voor mij het levende bewijs dat jullie heel goed beseffen dat ik van mijn kant net zo hard werk en ploeter als jullie.'.

Wittgenstein wordt wel beschouwd als een tegenstander van het ‘cognitivisme’ in de godsdienstfilosofie. Ik probeer hier aan te tonen dat Wittgenstein ook een tegenwicht biedt tegen hedendaagse benaderingen in de cultuurwetenschappen. De hedendaagse culturele antropologie is gestoeld op een combinatie van evolutionaire en cognitieve psychologie. ‘Betekenis’ wordt daarin opgevat als een cognitief proces dat zijn belichaming vindt in ons brein, en daarmee privé is. Wittgenstein wijst echter op het publieke karakter van betekenis, en op een andere notie van belichaming, die (...) te maken heeft met dat publieke karakter alsook met betekenis als relevantie. (shrink)

In een tijd waarin 'nepnieuws' zich steeds nadrukkelijker naar de voorgrond dringt, is de vraag naar wat waarheid is buitengewoon belangrijk. Ook vragen of wetenschappelijke studies betrouwbaar zijn en of een (sociale) wetenschapper neutraal beleidsadvies kan geven zijn aan de orde van de dag. Daarop kan de wetenschapsfilosofie antwoord geven. Dit boek biedt kritische reflectie op belangrijke vraagstukken in de filosofie van de sociale wetenschappen. De sociale wetenschapper wordt ingeleid in wetenschapsfilosofische thema's als causaliteit, verklaringsstijlen, reductionisme en holisme, statistiek, modellen (...) en onderzoeksparadigma's. Daarnaast is er ruim aandacht voor de wetenschappelijke praktijk en de positie die (sociale) wetenschappers innemen in het maatschappelijk debat. Veel wetenschappers zijn immers geneigd liever neutraal te blijven en zich niet in een maatschappelijk debat te mengen. Maar is dat eigenlijk wel wenselijk en mogelijk?"--Page 4 of cover. (shrink)

Translation: How did life originate? What were the first life forms? How did the cells of our body evolve? Is natural selection the only mechanism whereby evolution occurs? What did Darwin mean with the term natural selection and do we still use that definition today? Does evolution occur slow or fast? Are we determined by our genes? We all ask ourselves these questions from time to time. Scientists however often get too technical and philosophers too speculative in their answers. This (...) book aims to form a bridge between the life and human sciences. Questions on the origin and evolution of life are analyzed critically from within different disciplines. The result is a state of the art, accessible for philosophers and scientists as well as non-academics. Many of the answered proposed can thereby be understood as complements, deviations and alternatives to the standard paradigm of biology, the Modern Synthesis. These deviating statements are bundles into 15 theses. The question then becomes in how far the Modern Synthesis should become the subject of revision based upon these theses. Original: Hoe is leven ontstaan? Welke vorm nam het eerste leven aan? Hoe ontstonden de cellen waaruit ons lichaam is opgebouwd? Is natuurlijke selectie het enige mechanisme waarlangs evolutie zich voordoet? Wat bedoelde Darwin met natuurlijke selectie en gebruiken we deze definitie vandaag nog? Voltrekt evolutie zich traag of snel? Worden we gedetermineerd door onze genen? We stellen ons allemaal deze vragen wel eens. Wetenschappers worden echter algauw te technisch en filosofen te speculatief bij het beantwoorden ervan. Dit boek wil een brug slaan tussen de natuurwetenschappen en de menswetenschappen en de vragen omtrent de oorsprong en evolutie van leven, kritisch en nuchter, vanuit verschillende disciplines analyseren. Het resultaat is een huidige stand van zaken, leesbaar, zowel voor filosofen als wetenschappers en ook voor de leek. Vele van de voorgestelde antwoorden kunnen daarbij begrepen worden als aanvullingen, afwijkingen of alternatieven van het standaardparadigma in de biologie: de Moderne Synthese. Deze afwijkende stellingen werden gebundeld in 15 thesen. De vraag is in hoeverre de Moderne Synthese, in relatie met deze thesen, onderwerp voor herziening moet zijn. (shrink)

Stippen in de verte. Wat zijn dat? Het zijn kanoeten. Onderweg naar Mauritanië, maar nu op zoek naar eten op het wad. Nieuwe vragen: waarom naar Mauritanië? Waar komen ze vandaan? Wat zoeken ze in de modder? Als er één wetenschap is die meer vragen stelt dan beantwoordt, dan is het wel de biologie. Elke nieuwe ontdekking maakt het leven onbekender, complexer en fascinerender. Hoe meer kennis, hoe meer vragen. Voor onze kenniseconomie zijn de antwoorden uit biologische kennis vaak als (...) een knik in een tuinslang. En dat wordt alleen maar erger van al die nieuwe vragen. Kun je nog een plan uitvoeren als je niet weet wat het aanricht? Dit boek is een ontdekkingsreis door de complexiteit van de natuur. Een lange tocht die begint bij trekvogels, van de geulen en platen van onze eigen Waddenzee naar de tropische wadvlaktes in West-Afrika. In die wildernis vinden we nieuwe kennis, en dus nieuwe, betere vragen. Het gaat over onze verwondering over de natuur - inclusief de natuur van de mens - die we dankzij noest wetenschappelijk werk steeds beter leren begrijpen. Over het fabeltje van de genen die eigenschappen coderen. Over de evolutie van schoonheid en liefde. De dynamiek van seksisme en racisme. Over de gevaren van landbouw met oogkleppen, van efficiënte visserij, en van windmolens als zogenaamde oplossing. Over de waarde van een individu, over de waarde van een ecosysteem. (shrink)

‘De meeste ideeën van Spinoza waren in zijn dagen zeer impopulair, maar dat is inderdaad wel veranderd. Een van zijn karakteristieke ideeën staat echter haaks op onze manier van denken en blijft waarschijnlijk nog lang ongeliefd, namelijk de stelling dat wij erop moeten vertrouwen dat een kleine minderheid, een filosofisch ontwikkelde minderheid namens iedereen geïnformeerd blijft, onze toestand beoordeelt en waakzaam is, een intellectuele avant-garde die zich wil uitspreken om de vrijheid en de gelijke rechten van de rest van de (...) samenleving te beschermen.’. (shrink)

‘Hoe dat ook moge zijn, één ding is duidelijk: welke kenmerken van de Europese cultuur worden benadrukt, hangt af van datgene waarmee Europa wordt gecontrasteerd. Dus mijn eerste punt is: probeer niet Europa te definiëren met behulp van positieve begrippen, maar met behulp van cultuurvijandige begrippen, door het te contrasteren met de vijand.Ik heb weinig toe te voegen ter verduidelijking van het begrip ‘‘cultuur’’, maar ik zou wel iets willen toevoegen dat ontbreekt in de gangbare beschrijvingen van cultuurkenmerken, een kenmerk (...) dat ik uiterst relevant acht voor de omschrijving van de Europese cultuur. In de Europese cultuur hebben gemeenschappelijke herinneringen, met name aan de twee wereldoorlogen, een grote rol gespeeld in de totstandkoming van de cultuur. Ik zou zelfs willen beweren dat Europa als culturele eenheid meer blijk geeft van collectieve herinneringen dan van collectieve normen en waarden.’. (shrink)

In een reactie op Scrutons beweringen over de teloorgegane waarden van religie stelt Blackburn dat het heilige ook kan bestaan zonder transcendente onderbouwing. Hij vraagt zich in een filosofische beschouwing af of religieuze gebruiken wel zoveel verschillen van de vele andere voortbrengselen van de menselijke geest.

Symbolen, zo luidt de gemeenplaats, zijn een zaak van taal en kunst – van literatuur en plastische kunst, en ook wel van religie en spiritualiteit –, maar niet van politiek. Nochtans is de band tussen politiek en symboliek niet vreemd. Iedereen kent wel politieke symbolen of heeft het wel eens over symbooldossiers in de politiek. In wat volgt wil ik duidelijk maken dat dit te maken heeft met wat de politiek doet: het symboliseren van de gemeenschap.

Na een decennia lange discussie over de afzonderlijk noodzakelijke en tezamen voldoende condities voor kennis is gedurende de afgelopen jaren onder epistemologen een debat ontstaan over de waarde van kennis. Een goede theorie van wat kennis inhoudt, zo is bij velen de gedachte, zal moeten kunnen uitleggen waarom wij waarde(n) hechten aan kennis. Iets nauwkeuriger geformuleerd: een goede kennistheorie zal duidelijk moeten kunnen maken waarom wij meer epistemische waarde hechten aan kennis dan aan waar geloof. Dit probleem wordt wel het (...) Meno probleem of het eerste waardeprobleem genoemd. Het zogenaamde tweede waardeprobleem is het probleem waarom kennis waardevoller is dan elke verzameling van de onderdelen waaruit kennis bestaat (waarheid, geloof, rechtvaardiging, een conditie die toeval uitsluit, etc.). Op de conferentie, georganiseerd door René van Woudenberg en Jeroen de Ridder, werd ondermeer aan deze twee problemen aandacht besteed. (shrink)

Recensie van: Christoph Menke, Tmgodie im Sittlichen. Gerechtigkeit und Freiheit nach Hegel. Frankfurt: Suhrkamp, 1996. Paul Cobben, Postdialectische zedelijkheid. Ontwerp voor een Hegeliaans antwoord op Heidegger, Habermas, Derrida en Levinas. Kampen: Kok Agora, 1996. Hegels rechtsfilosofie speelt in de hedendaagse discussie tussen communitaristen en liberalen een belangrijke rol. Hij wordt door sommigen beschouwd als iemand die de vrijheid van het individu het primaat geeft - een echte liberaal dus -, dan wel als iemand die het individu ondergeschikt maakt aan de (...) gemeenschap, omdat indivi- dualiteit slechts binnen een gemeenschap kan ontstaan. Deze discussie vormt ook een deel van de achtergrond van Tragodie im Sittlichen en Postdialectische zedelijk- heid. Christoph Menke en Paul Cobben betogen beiden dat Hegel weliswaar te- kortgeschoten is in het doordenken van (aspecten van) de verhouding tussen indivi- du en gemeenschap, maar dat reeds in zijn eigen werk aanwijzingen te vinden zijn voor een correctie daarvan. Menke richt zich daarbij nadrukkelijker op de kant van het individu, Cobben meer op een herschrijving van de inrichting van de gemeen- schap. (shrink)

Een kleine politieke filosofie Moeten rokers vrij gelaten worden te roken in de horeca, of mag de staat hun dat verbieden? Is Laura Dekker vrij op zeilreis te gaan, of had de staat haar thuis moeten houden? Zijn allochtonen vrij hun eigen cultuur te behouden of moeten zij juist integreren? En zijn wij vrij om onze welvaart te vergroten ook als dat het klimaat grote schade toebrengt? Nadat onze vrijheid in de jaren zestig en zeventig enorm is toegenomen, beleven we (...) nu een periode waarin die vrijheid wordt herijkt. Het streven dat burgers vrij moeten zijn hun leven naar eigen goeddunken in te richten botst nu met de roep om 'grenzen aan de vrijheid'. Deze strijd om de vrijheid vormt het hart van vele controversiële politieke kwesties die het afgelopen decennium het publieke debat beheersten. In Het huis van de vrijheid bespreekt Rutger Claassen deze kwesties met een filosofische blik. Hij neemt stelling tegen eenzijdige opvattingen van vrijheid en verdedigt haar als het ideaal van de autonome burger. Dat ideaal vraagt er echter wel om vrijheid in samenhang te zien met andere politieke idealen, zoals welzijn, veiligheid, gelijkheid, democratie en gemeenschap. Claassen laat zien dat het vrijheidsideaal - ondanks alle kritiek - onmisbaar is, maar hij schetst ook hoe het komt dat het zo gemakkelijk voor totaal verschillende politieke programma's kan worden misbruikt. (shrink)

Whataboutism is een strategie waarbij op een beschuldiging wordt gereageerd met een wedervraag die eveneens een beschuldiging impliceert, waardoor de oorspronkelijke vraag eerder wordt ontweken dan beantwoord. Het is een effectieve methode om de aandacht te verplaatsen naar een andere situatie door een vergelijkbaar, dan wel onvergelijkbaar, contrast te bieden, waardoor de beschuldigde het eigen gedrag probeert te rechtvaardigen en verantwoordelijkheid probeert te ontlopen. Maar niet alle vormen van whataboutism impliceren echter een drogredenering, noch worden ze altijd verkeerd toegepast. Het (...) contrast dat voortkomt uit de vraag ‘what about’ kan dan een cruciale bijdrage leveren aan een situatie die een verdere kritische analyse vereist, en daarmee de geloofwaardigheid van de argumentatie versterken. (shrink)

Een poging om de geschiedenis van een denkwijze door de eeuwen heen, in dit geval die van het schema van “het midden- en middellijkheidsdenken” , resp. het “denken in termen van ‘midden’ en ‘bemiddeling’” , kritisch in kaart te brengen valt op het eerste gezicht onder het genre Ideengeschichte of history of ideas. Zeker wanneer men ideeëngeschiedenis enerzijds enger, maar anderzijds daarbinnen weer breder opvat dan de invulling die Arthur Lovejoy daaraan gaf in zijn bekende The Great Chain of Being (...) .Het enerzijds betreft de inperking tot het terrein van de filosofie. Het anderzijds raakt hetgeen als idea wordt geaccepteerd. Lovejoy spreekt over ideeën vaak als “unit ideas” en vergt dat deze eenvoudig en ook enkelvoudig zijn. Ik zou in de ideeëngeschiedenis ook ruimte willen maken voor meer complexe filosofische noties, schema’s en zelfs filosofische theorieën. Wel lijkt me dat moet worden vastgehouden aan de eis dat deze ideeën naspeurbaar zijn door filosofische stromingen heen en dat zij bij voorkeur een zekere breedheid vertonen, ook in de zin van toepassing blijken te vinden in meerdere deelgebieden van de filosofie. En hier zij alvast maar genoteerd dat ook Van der Hoeven Lovejoy en diens studie noemt. (shrink)

In the years 1975-1976 the Belgian government has given high priority to the restructuring of local government, resp. by the means of mergers of communes : the number of communes has decreased by that way from 2,359 to 596.In the decision-making emphasized were the initiatives taken by the Minister of the Interior as wel! on the domain of the elaboration of the proposals to delimitate the territory of the new communes as on the domain of the defining of the terms (...) of execution with regard to the personnel, the finances, the transition of goods, etc. About the proposals on the delimitation of the territory the local governmentscould only give advice ; they have been sanctioned by the legislative assemblees at the end of 1975 after rather difficult and heated debates.During this period an important resistance developed : on the one side from the communal milieu itself and on the other side from the opposition parties, esp. the Belgian Socialist Party not participating in the government that had made the drawing of the new map of communes according to a broad plan to its aim.Nevertheless, the decision-making also has to be seen from the fact that the opposition parties agreed with the principle of the mergers : they mainly contested the way in which the mergers were executed.The abolition of the federations of communes around the Brussels agglomeration, decided in the same context, has to be seen in the light of the typical Belgian problem of the coexistence of different linguistic groups. (shrink)

Het is alweer meer dan een decennium geleden dat Charles Taylors boek Sources of the self werd gepubliceerd. De gerenommeerde hoogleraar in de filosofie aan de McGill University in Canada presenteerde daarmee een boek van meer dan 500 pagina’s over ‘the making of the modern identity’. Ondertussen verscheen een herdruk van het boek. Dat illustreert de blijvende belangstelling die er voor het boek is. Die belangstelling is zeer terecht. Wie namelijk geïnteresseerd is in morele filosofie kan hier zijn hart ophalen. (...) Het boek getuigt van een grote kennis van zaken: de honderden pagina’s beslaan terreinen van filosofie, geschiedenis, kunst, religie en literatuur, met af en toe een uitstapje naar de sociaal-economische context waarin zich transities in de morele en mentale opmaak van het Westen voordoen. Die uitstapjes hebben overigens wel een plichtmatig karakter. Het lijkt er eerder op dat de auteur daarmee heeft willen laten zien dat hij zichzelf wel degelijk realiseert dat die context er ook toe doet dan dat zij iets wezenlijks aan de argumentatie van de studie toevoegen. (shrink)

Geheel in lijn met de rest van Europa-denk bijvoorbeeld aan de toegenomen populariteit van de radicaal-rechtse Zweden-Democraten (Sverigedemokraterna) en de verkiezing van de eerste naoorlogse radicaal-rechtse premier van Italië, Giorgia Meloni-maakt postpandemisch België een politieke draai naar (radicaal) rechts. Deze wending is vooral merkbaar in Vlaanderen: Uit een krantenpeiling van december 2022 blijkt dat 25,5 procent van de Vlamingen bij de volgende verkiezingen van plan is om op het Vlaams Belang te stemmen, die op de voet gevolgd worden door de (...) N-VA met zo'n 22 procent van de stemmen. Bijna de helft van de Vlaamse kiezers heeft dus een voorkeur voor een Vlaams-nationalistische regering, wat de federale coalitiebesprekingen en de politieke toekomst van België in 2024 wel eens negatief zou kunnen beïnvloeden. N-VA-voorzitter Bart De Wever verklaarde onlangs bovendien te willen samenwerken met het Vlaams Belang, op voorwaarde dat de partij zich zou ontdoen van haar meest radicale vertegenwoordigers. Dit alles betekent dat het zogenoemde cordon sanitaire-akkoord uit 1989-bedoeld om antidemocratische partijen uit politieke coalitiebesprekingen te weren-binnenkort wel eens zou kunnen sneuvelen. (shrink)

Het moderne leven wordt beheerst door drie tegenstellingen, die overwonnen moeten worden: de neiging in het westerse denken om het ik gelijk te stellen aan de rede, de vrees voor isalement van het individu, dat tot cosiaal conformisme leidt en de door de mens geschapen technologie, die een wereld tot stand brengt, waarin het scheppende vermogen wordt verstrikt. Een echte uitweg geeft hij niet en ook zijn tragisch socialisme komt niet goed uit de verf. Hij wil wel een klassenloze maatschappij, (...) maar dan in een paternalistisch-individualistisch kader. (shrink)

Christelijke ethiek, in de traditie ook wel moraaltheologie genoemd, is een van de meest omstreden onderwerpen binnen de theologie, maar ook daarbuiten. Toch is het doel van deze ethiek 'een leven in volheid en vrijheid'. Zonder ethische richtlijnen en persoonlijke verantwoordelijkheid kan een leven niet slagen. Normen en wetten hebben als doel ruimte te scheppen voor het leven en dat te beschermen. Deze vrijheid invullen, daar zijn mensen zelf verantwoordelijk voor. En verantwoordelijk zijn betekent: een antwoord verschuldigd zijn aan iemand. (...) Ethiek voltrekt zich daarom altijd in relatie: tot het eigen geweten, tot het goede dat te verwezenlijken valt, en in relatie tot andere levende wezens en de natuur. Christelijke ethiek plaatst deze verantwoordelijkheid bovendien in relatie tot God. Mensen zijn vrij maar ook beperkt; zij doen elkaar kwaad en hebben behoefte aan vergeving en verzoening. (shrink)

Cornelis Verhoeven was een beschouwelijke en fijnzinnig filosoof die veel doceerde en schreef, maar geen systematisch geordend geheel naliet. Wel zijn reeds tien delen van zijn Verzamelde Werken verschenen. Deze filosoof van de nuance was een bescheiden mens, zoals Thomas à Kempis, die contemplatie zocht ‘in angello cum libello’. Ook was hij een liefhebber van de heldere sfeer zoals die uitgedrukt wordt in de intieme schilderijen van Johannes Vermeer. Als een Nederlands filosoof bleef hij niet onbekend want hij werd, met (...) zijn verzorgde taal in een stroom van geschriften, door een brede kring gelezen. (shrink)

Emancipatie is goed, identiteitspolitiek is fout, zo luidt de strekking van het recente boek van politiek filosoof Gijs van Oenen, getiteld Culturele veldslagen: Filosofie van de culture wars. Kritiek op identiteitspolitiek - vooral die in de woke vorm – is vandaag de dag niks bijzonders. Ook de analyse van Van Oenen dat er net zo goed een identiteitspolitiek van rechts als van links bestaat is niet nieuw, evenmin als zijn ‘oplossing’ namelijk liberalisme en de rechtsstaat – beide treffen we bijvoorbeeld (...) aan bij Anthony Appiah’s The Lies That Bind: Rethinking Identity (2019). Nieuw is wel dat Van Oenen - die zich als links intellectueel afficheert – hierbij etiketten gebruikt die momenteel gangbaar zijn in de hoek van alt right. De termen ‘cultuurmarxisme’ en ‘culture wars’ - zie de titel van zijn boek - worden door hem als neutraal gepresenteerd, maar het is de vraag wat hij daarmee binnen haalt. (shrink)

Voor de tweede keer in onze geschiedenis heeft technologie onze manier van samenleven radicaal veranderd. Na de 'eerste vervreemding', die er kwam als gevolg van de exponentiële bevolkingsgroei na de landbouwrevolutie, voltrekt zich nu een 'tweede vervreemding': de groepen waarin we samenleven staan niet langer los van elkaar. Door de globalisering zijn ze steeds meer met elkaar versmolten. Om wereldproblemen zoals klimaatverandering of overbevolking aan te pakken, moeten we voor het eerst op wereldschaal samenwerken.0Gelukkig is de mens geprogrammeerd om samen (...) te werken. Het zit in zijn natuur. Maar om wereldwijd samen te werken moet hij wel voorbij gaan aan zijn aangeboren 'tribalisme'. De huidige politieke context waarin vrijbuitersgedrag hoogtij viert, toont dat dat niet eenvoudig is. Michael Vlerick argumenteert dat er wel degelijk een weg is, dat efficiënt en legitieme wereldwijde samenwerking geen naïeve droom is. 0Meer nog, de tijd is er rijp voor. De mens kan voor het eerst in de geschiedenis haar evolutie in eigen handen nemen. We moeten die kans grijpen en een nieuw globaal sociaal contract in het leven te roepen. Een wereldwijd samenwerkingsmodel waarin burgers het écht voor het zeggen hebben. (shrink)

Het denken van Levinas verdedigt op een uiterst kritische manier de subjectiviteit van de mens en geeft nieuwe inhoud aan de humanistische idealen van vrijheid en waardigheid. Dat verklaart wellicht de populariteit ervan. Na de dood van de metafysische God brengt Levinas bovendien opnieuw, zij het ‘met de knipoog van het raadsel’, God ter sprake . Met eenzelfde knipoog zou men daarom Levinas ‘theoloog’ kunnen noemen. Maar dan wel in heel bepaalde zin.

De centrale rol van de invoelbare ondraaglijkheid in de Nederlandse en Belgische euthanasiepraktijk is uniek in de wereld. Vanuit de Nederlandse toetsingsprocedure ken ik het belang ervan uit ervaring. Niet alleen is vereist dat artsen hebben vastgesteld dat iemand vond dat hij ondraaglijk leed, maar ook dat artsen dat zelf vaststellen. In zijn prachtige en doorwrochte artikel stelt Willem Lemmens terechte vragen bij de rol van ‘onuitputtelijke empathie’ (Thienpont) als basis voor een geassisteerd sterven voor psychiatrische patiënten. Met iemand meevoelen (...) zou op zijn minst een vermogen moeten impliceren om gevoelens te relativeren en in perspectief te plaatsen. Wat ik in deze bijdrage wil doen, is aan de hand van mijn ervaringen in de Nederlandse toetsingsprocedure illustreren hoe belangrijk Lemmens’ vragen zijn. Tegelijk zet ik twee kanttekeningen. Ten eerste: is er een manier om zonder een te grote nadruk op empathie toch euthanasiewensen van psychiatrische patiënten te honoreren? En ten tweede: stel dat we individuele psychiatrische patiënten wel euthanasie zouden gunnen, is daarmee ook het pleit voor een euthanasiepraktijk bij deze patiënten beslecht? (shrink)

Sinds de opmars van het Foucaultiaanse poststructuralisme – vaak opgepikt door feministische denkers die Michel Foucaults (1976) (le) pouvoir-savoir of de verstrengeling van macht en kennis wel konden appreciëren – zijn er verschillende post-poststructuralistische filosofieën bijgekomen die inzoomen op wereldlijke entiteiten en hun verhoudingen. Naast deze door Foucault opnieuw belichte verhoudingen, en de epistemologische manieren waarop wij kennis kunnen verkrijgen over de subjecten en objecten die achter deze door macht gekenmerkte relaties schuilgaan, bekritiseren deze stromingen ook een ander, door Foucault (...) aangestipt, Verlichtingsthema: het moderne antropocentrische wereld- en mensbeeld. (shrink)

‘De popularisering van de hoge cultuur is tegenwoordig de rechtvaardiging van de cultuur als zodanig. Als iets goed is, als iets nobel is, moet het gedeeld worden, en wel zo breed mogelijk. Natuurlijk is de democratisering van de hoge humanistische cultuur in een kapitalistische beschaving problematisch. [...]Toch is het onzin om te veronderstellen dat we een verhevener en humanistischer publieke cultuur zouden hebben als we niet meer zouden proberen de toegang tot ons erfgoed te verbreden. Een democratische toegang tot de (...) humanistische cultuur lijkt hoe dan ook een goede zaak, ook als we niet zeker weten tot op welke hoogte deze toegang de geest verheft.’. (shrink)

De kennis van de "werkelijkheid", die zich achter den dichten nevel van veelzinnige woorden verbergt, is op het gebied der massa-psychologie wel heel moeilijk toegankelijk. Dit blijkt duidelijk uit de heerschende theorieën, inzonderheid de pessimistische theorieën van de laatste halve eeuw, over den zoogenaamd noodlottigen invloed van het saamhoorigheidsgevoel op het oordeel van de, in zulk een gevoel vereenigde, menschen. De meeste der opvattingen, die thans over de mogelijkheden en de onontbeerlijkheid der politieke propaganda worden verkondigd, passen in hetzelfde kader (...) van onklare, overdreven angstvoorstellingen betreffende de verstandelijke tekortkomingen van den mensch in de massa. Het nuchtere onderzoek, dat op de vaststelling van verifieerbare feiten is gericht, dient zich te hoeden voor de vele fouten, die vooral op het gebied der massa-psychologie plegen te worden gemaakt. Het dient zich voornamelijk bewust te zijn, dat het gevaar eener ongegronde veralgemeening hier bijzonder groot is. We zien "dè massa" niet, zelfs niet, wanneer we menschenmenigten vóór ons zien. We willen immers doordringen tot de onzichtbare gevoelens, waarvan we niet kunnen weten, in hoeverre en in welken graad ze zich van de menschen, die we zien, hebben meester gemaakt! Inderdaad zijn we dan ook niet in staat, de "massa" psychologisch te onderzoeken, maar wel afzonderlijke individuen, zij het dan ook vele individuen. Daarbij komt nog, dat de in dit verband voor de geestelijke processen gebezigde woorden zoo vaag onmogelijk zijn. We kennen bij voorbeeld zeer weinig nauwkeurige bijzonderheden, wanneer we de "meening" van een mensch "vaststellen". Want de "meening" is ook voor den enkelen mensch een min of meer vaag begrip. En voor de "openbare meening" geldt dit in het bijzonder. Voorzichtig te werk gaande, kunnen we evenwel voldoende en betrouwbare waarnemings-resultaten op dit terrein te bereiken, wanneer we door den woordnevel heendringen. Zulke resultaten worden bij voorbeeld verkregen door de waarneming van het gedrag van krantenlezers in verband met pogingen tot beïnvloeding der meening door censuur, door misleiding en andere "propaganda"-middelen. Het gedrag der krantenlezers schijnt ons veelal vol tegenstrijdigheid, maar geeft den deskundige toch een bruikbaar en scherp-omlijnd beeld van onbewuste neigingen en behoeften. Overschat wordt in den regel het aantal menschen, dat tot blinde daden van zoogenaamde massahartstocht wordt opgezweept. Het nuchtere onderzoek van de feiten toont aan, dat de meerderheid slechts de rol van radelooze en hulpelooze toeschouwster speelt, een toeschouwster, die in den grond der zaak vreedzaam en verdraagzaam is. Het gedrag der meerderheid wordt in zulke gevallen bepaald door dwang en intimidatie. De problemen der massa-psychologie, die nog niet zijn onderzocht, liggen dan ook hoofdzakelijk op dit gebied. Voornamelijk dient de werking van dwang en intimidatie -- de "moreele" en de gewelddadige intimidatie -- te worden onderzocht en haar invloed op de achteraf gevormde meening der meerderheden, die zich in radelooze gelatenheid in hun lot hebben geschikt. De door gewelddadige minderheden uitgeoefende dwang en intimidatie zijn altijd en overal de oorzaken van de ontstellende ontaardingsverschijnselen van het saamhoorigheidsgevoel, die op rekening van de "massa" worden gesteld. (shrink)

Het hyperrealistische denken waaraan natuurkundigen zich vaak schuldig maken als zij deterministische wetten extrapoleren naar de menswetenschappen, houdt volgens de auteur geen rekening met het metafysische dat niet enkel onze maatschappij maar ook het natuurwetenschappelijke denken zélf beheerst. In dit boek onderzoekt hij hoe dit natuurwetenschappelijke denken, en dan vooral de technologie die het begeleidt, als paradigma fungeert voor ons denken over de maatschappij en onze persoonlijke levenshouding. De zoektocht van de auteur naar een ethische houding die wél rekening houdt (...) met de technologie als maatschappelijke randvoorwaarde maar er geen allesoverheersende werkelijkheidswaarde aan toekent, resulteerde in een kritische inleiding tot het denken over de maatschappij. (shrink)

Begriffsschrift, a formula language, modeled upon that of arithmetic, for pure thought (1879), by G. Frege.--Some metamathematical results on completeness and consistency; On formally undecidable propositions of Principia mathematica and related systems I; and On completeness and consistency (1930b, 1931, and 1931a), by K. Gödel.--Bibliography (p. [111]-116).